Babel. Rzeczpospolita Multi-Kulti - Radio TOK FM

Janusze nie, ale Grażyny mają prawo słuchając dzisiejszego odcinka poczuć siłę i moc. Ona to „igłę, wrzeciono, niewieście zabawy, gardząc, twardego imała oręża”. Dodajmy, że w tym odcinku Kiejstut będzie chadzał w burce, a osoby chcące wycinać stare drzewa drzewa powinny to przemyśleć, jeśli nie chcą mieć do czynienia z okrutnymi litewskimi bóstwami. Ale zapraszamy, bo skoro Mickiewicz, to będzie romantycznie w starym dobrym stylu. Nie zabraknie palenia ludzi, wielkich gadów oraz kradzieży zwierząt futerkowych. Piszcie do nas: babel@tok.fm

Czy nasi przodkowie mieli kontakt z reptilianami? Dlaczego wycinka drzew nic dobrego nie przynosi? Problemy w parafii - załóż sobie własną w najbliższym lesie – już tak kiedyś robiliśmy. Wróżysz z wosku? Lubisz piwo? Sprawdź czy Twoi przodkowie nie pochodzą z Litwy, może jesteś po prostu zwykłym poganinem.

Tym razem - węgierska przechadzka po Krakowie. I wiele pytań, na przykład: skąd ród Batorych ma w herbie zęby? Czy edukacja i alkohol się wykluczają? Dlaczego Paweł z Krosna uważał się za Rusina, skoro w rzeczywistości był Niemcem? A Grzegorz z Sanoka? I o co chodzi z tym Czarnkiem?

Chorwaci w Krakowie - był okres, kiedy studiowało ich tam bardzo dużo, wśród nich prekursor idei słowiańskiej na gruncie chorwackim, Vinko Pribojević z Hvaru. Właśnie studia w Krakowie miały wywrzeć decydujący wpływ na jego sposób myślenia o tej idei jako politycznej. Vinko to tylko jedna z postaci, o której opowiadamy w najnowszym odcinku podcastu historycznego "Babel". Posłuchaj o pozostałych.

OK, sformułowanie o gastarbeiterach to lingwistyczny żart dla przyciągnięcia uwagi a Thurzowie i Bonerowie, o których będziemy dzisiaj opowiadać to raczej przedsiębiorcy, kupcy, bankierzy, akademicy, mecenasi sztuki. Ci pierwsi związani mocno z przemysłem wydobywczym rud, zwłaszcza miedzi. Oba rody miały związki z leżącym na pograniczu Śląska i Małopolski Olkuszem, choć generalnie z Małopolską związki ma cała Bawaria, z którą wiążą się bohaterowie dzisiejszego odcinka podcastu "Babel". Zanim klikniesz w podcast zauważ, że mamy też nowy adres mailowy: babel@tok.fm

W tym odcinku "Lechistanu" przechodzimy z Państwem na "Wy". W końcu znamy się naprawdę długo. I mamy nadzieję, że to nie koniec owej znajomości, dlatego że właśnie zapowiadamy rychły nowy jej etap. A o czym w dzisiejszym odcinku? "Gdy jesteś Węgrem nie napadaj na Polskę, bo przyjdzie Tatar z Turkiem i zrobią ci z d... jesień średniowiecza" - ten cytat nie wyjaśnia wszystkiego, ale mówi dużo. piszcie do nas: lechistan@tok.fm

Ten odcinek Lechistanu przeznaczony jest jedynie dla osób o mocnych nerwach. Obcinanie nosów i uszu, setki morderstw i egzekucji ale też wyuzdane orgie lesbijskie, wybitne, wręcz genialne jednostki czy wreszcie niezrównoważeni psychicznie władcy. A zaczynamy od naprawdę nietuzinkowego "klanu" Batorych.

Stefan Batory: to jego postać jest punktem wyjścia dzisiejszego odcinka historycznego podcastu TOK FM. Oraz powiedzenie "Polak-Węgier dwa bratanki, i do szabli, i do szklanki". Otóż niekoniecznie zawsze i wszędzie mówiono o szabli, mogło też chodzić o kord, jest też wersja powiedzenia, w której obok Polaka i Węgra występuje też... Turek. Tyle o punktach wyjścia, a dokąd Autorzy dojdą - to, jak to zwykle, wiedzą tylko oni sami. Na początku rozmowy, bo przekonać się o tym mogą wszyscy, którzy wysłuchają podcastu do końca. Nasz adres: lechistan@tok.fm

Rymowana próbka w tytule nie do końca chyba wyjaśnia o czym jest dzisiejszy "Lechistan". Ale kiedy uchylić rąbka tajemnicy, że autorem jest najwybitniejszy poeta węgierski, urodzony na Słowacji i mający silne związki z Polską będziemy bliżej istoty rzeczy. Ten odcinek "Lechistanu" opowiada bowiem o osmańsko-muzułmańskim wymiarze historii i kultury Słowacji, który dotyczy także Polski (jako że duża część dzisiejszej Słowacji to były kiedyś ziemie polskie) ale też ma wyraźny element węgierski. Skomplikowane? Tak, ale zarazem ciekawe. Słuchajcie, i piszcie do nas: lechistan@tok.fm

"Lechistan" powraca po świąteczno - noworocznej przerwie z wielkim hukiem, ponieważ osnową dzisiejszego odcinka są bardzo ważne postacie historyczne: ważne dla Polski a zarazem dla Węgier: królowa węgierska Izabela Jagiellonka i polski, potem habsburski dyplomata Hieronim Łaski.

Wymienione w tytule postacie i narody są osnową najnowszego odcinka "Lechistanu" plus jedyny polski król, który zginął na polu walki, o ile w ogóle zginął. Temat przewodni: polsko-węgierskie stosunki, które sięgają związków dynastycznych w XIV wieku.

Szrama na twarzy Matki Boskiej Częstochowskiej ma być pozostałością po strzale Tatara, święty Graal zaś związany jest, legendą, z historią miejscowości Bezławki. W Lechistanowych opowieściach odwiedzimy jednak dziś także Malbork, Murzasichle, Domaradz, Dmochy i kilka innych miejsc a zatrzymamy się nad rzeką Mahomet w Siemiatyczach.

Nazwa "kocudzka" bierze się od wsi Kocudza, położonej nieopodal Janowa Lubelskiego na lubelszczyźnie. To tam Zamojscy osadzali jeńców tatarskich, którzy rozpowszechnili na owych ziemiach swą kulturę. Choć często był to kryptoislam, pozostawił trwałe ślady, którymi dziś w "Lechistanie" wyruszamy.

Mamy w polskiej kulturze ludowej i podaniach fascynujące historie powrotów Polaków z niewoli tureckiej i tatarskiej, znajdziemy też jednak Tatarów i Turków jako jeńców u nas. W "Lechistanie" dziś mnóstwo legend, ale też wątek kulinarny - to w nim pojawią się, wymyślone zresztą przez Prusa, Bolesława Prusa, postacie księcia Kiełbika i hrabiego Śledzińskiego.

Tym razem raz jeszcze grobowce, i mumie, liczne motywy grobów tatarskich i tureckich w podaniach ludowych – szczególnie w południowo-wschodniej Polsce. Wokół nich narastał polski folklor często łączący kultury, a nie je dzielący. Choć i bitew, oczywiście, nie brakowało. A więc Tatry od Tatara, Murzasichle od Murzy, do tego kopiec tatarski w Przeworsku - aczkolwiek najbardziej znany kopiec tatarski na Podkarpaciu mieści się w Przemyślu. Więcej szczegółów, ciekawostek historycznych - oczywiście: w podcaście. Piszcie do nas, w każdej sprawie: lechistan@tok.fm

Gdzie spotkamy azerbejdżańskiego księcia lub pierwszego tłumacza Koranu, albo tureckiego arystokratę, który pracował jako kaskader? Gdzie spotkamy ofiarę nieodwzajemnionej miłości do pewnej celebrytki? Gdzie Maria Konopnicka w środku nocy usłyszała z ust kościstego starca : „Allah Akbar"? Na istniejących w Polsce muzułmańskich cmentarzach! Cmentarze muzułmańskie w Polsce stanowią integralną część polskiej literatury i są na nich pochowane ważne postacie z naszej wspólnej historii. Słuchajcie, i piszcie do nas: lechistan@tok.fm

Śląsk odegrał ogromną rolę w rozwoju literatury niemieckiej, a zarazem w tej literaturze można znaleźć bardzo ważne wątki muzułmańskie. Dokładniej: chodzi o XVII-wieczną śląską szkołę baroku w literaturze niemieckiej. Przy okazji słuchania tego podcastu dowiesz się oczywiście o wiele więcej, m.in. do kogo należałoby się zwrócić: "Jest pan awerroystą".

Wspomniane tablice alfonsyńskie i torquetum: narzędzia dla badaczy astronomii pokazują, jak ciekawy wpływ na rozwój tej nauki mieli Polacy, a także jakie zachodziły transfery idei między Arabami, Hiszpanami i Francuzami i Polakami.

Poza samą Turcją, to właśnie najprawdopodobniej w Krakowie znajdziemy najwspanialsze kolekcje sztuki osmańskiej, perskiej i tatarskiej. Nie ma co ukrywać, że to bardzo często zdobycze bitewne czy wojenne, w tym między innymi - "skarby" spod Wiednia. Cenne historycznie przedmioty, które jawią się być może czymś na miarę wręcz relikwii, można obejrzeć w bardzo znanych miejscach na mapie Krakowa: chociażby w zamku na Wawelu czy w wawelskiej katedrze. Słuchajcie, i piszcie do nas: lechistan@tok.fm

Ten odcinek podcastu może wywołać ciarki u arcybiskupa Jędraszewskiego. A także, i to już nie prawdopodobnie, a z pewnością wyjaśnia, w jakiej książce Kraków to istna wieża Babel, do której zmierza Bohdan Groźny. Przede wszystkim jednak autorzy opisują orientalne konteksty symboli Krakowa: smoka wawelskiego, Hejnału Mariackiego, Lajkonika i stroju krakowskiego. Słuchajcie, i piszcie do nas: lechistan@tok.fm

Żadne duże miasto w dzisiejszej Polsce nie ma tak bogatego dziedzictwa relacji ze światem islamu jak Kraków. Wynika to z jego pozycji przez wieki jako stolicy politycznej i handlowej Polski oraz położenia geograficznego. Ten podcast jest oczywiście nie tylko o tatarze, kumysie czy araku, ale również np o Kalimachu. Kim był? Posłuchaj. Możesz też do nas napisać: lechistan@tok.fm

W wiekach od XVII do XX najwięcej meczetów w Europie, poza Bałkanami, Krymem, Kaukazem Płn., Tatarstanem było w Wielkim Księstwie Litewskim, w liczbach bezwzględnych na Białorusi, a jeśli chodzi o zagęszczenie na 1 km kwadratowy - na Litwie. Adam Balcer wylicza, gdzie te meczety stały oraz dlaczego w wielu z tych miejsc już ich nie ma. A co do tego wszystkiego mają August Zamoyski, książę Adam Czartoryski i Stanisław Staszic? Posłuchaj podcastu. Słuchajcie, i piszcie do nas: lechistan@tok.fm

"Wilno to miejsce święte, mekka wielu narodów, amalgamat krwi litewskiej, polskiej białoruskiej, litewskiej, polskiej, przemieszanej z Żydami, Tatarami, Karaimami starowiercami; przecięcie dróg, nie tylko handlowych, z zachodu na wschód, z północy na południe, kto wie, czy nie jedyne takie miejsce na świecie"- skąd pochodzi ten cytat, i jak go interpretować? O tym m.in. w najnowszym odcinku "Lechistanu", zapraszają, tradycyjnie, Adam Balcer i Paweł Sulik. Słuchajcie, i piszcie do nas: lechistan@tok.fm

Okazuje się, że hasło "Żywie Biełorus'" ma swoje korzenie w... powstaniu styczniowym. Co ważne nie jest to okrzyk po rosyjsku, a niewątpliwie w języku białoruskim. Język starobiałoruski był zresztą początkowo językiem urzędowym Wielkiego Księstwa Litewskiego. A dlaczego mówimy o tym w Lechistanie? A na przykład dlatego, że starobiałoruski zapisywany był w alfabecie arabskim i, podobno, jest to zapis najbardziej zbliżony do oryginalnego brzmienia dzisiejszego białoruskiego języka. Tym razem zatem w "Lechistanie" między innymi o Tatarach litewskich, którzy są depozytariuszami Wielkiego Księstwa Litewskiego łączącego Polskę z Litwą, ale też z Białorusią. Słuchajcie, i piszcie do nas: lechistan@tok.fm

Mazowsze od Amazonek, sabotaż od butów, wielbłąd od słonia, a słoń od... lwa. Adam Balcer i Paweł Sulik tropią pochodzenie słów w języku polskim, rozbijając stereotypy, zaskakując i odkrywając drogi wiodące często bliższy lub dalszy wschód czy do Afryki.

Oprócz Gdańska, także Toruń miał istotny wkład w rozwój polskiej orientalistyki (pierwsze pewne tłumaczenie Koranu na polski w alfabecie łacińskim). Natomiast historia Pomorza Zachodniego pokazuje, że dostęp do Bałtyku dawał wyjście na dużą skalę na świat islamu. W najnowszym odcinku "Lechistanu" usłyszycie też m.in. skąd pochodzi znienawidzone przez nas niemieckie "Got mit Uns", a także kto to byli Gryfici i co odróżnia ich od Piastów. Wspomniana w tytule bitwa w kebabie to odwołanie do tradycji Bogusława X. Słuchajcie, i piszcie do nas: lechistan@tok.fm

W tym odcinku "Lechistanu" znajdziecie nie tylko opowieść o magazynie strojów liturgicznych, pomieszczonym w najsłynniejszym gdańskim kościele, ale też m.in. opowieść o rodzie Groddecków: kupcu i armatorze i jego uczonych synach i wnukach, ich ślady prowadzą m.in. do Wittenbergi a nawet Londynu. Piszcie do nas: lechistan@tok.fm

Nie, nie jest to zwykły wykład o symbolice i genezie barw polskiej flagi narodowej, o tym, skąd wziął się w polskim godle orzeł (przy okazji: kto zdjął mu koronę, a kto zakładał), a w każdym razie: nie tylko o tym. Autorzy sięgają też do tekstu polskiego hymnu narodowego, gdzie wątki tureckie, czy tatarskie, widać jak na dłoni. Ważnym elementem tej opowieści jest także Order Orła Białego.

Był to jeden z najważniejszych towarów eksportowych z Polski do krajów islamskich, dlatego w tych dwustronnych relacjach jest obecny, i to w bardzo ciekawy sposób. Dzisiejszy "Lechistan" to historia bursztynu na ziemiach polskich, i nie tylko

"Nie jesteśmy ksenofobiczni i niegościnni, ale mądrzy i nauczeni. Jak raz wpuścisz do domu obcego, możesz zgotować sobie wielką biedę" - co ten współczesny cytat, o stosunku Polaków do uchodźców, ma wspólnego z Krzyżakami? I czy można powiedzieć, że Krzyżakom, czy też - państwu krzyżackiemu, możemy coś pozytywnego zawdzięczać? Posłuchaj najnowszego odcinka "Lechistanu". Jest też o muzułmańskim księciu, który pewnego dnia wpadł na pomysł, by zostać chrześcijaninem.

Wrocław i Śląsk były jednymi z najważniejszych ośrodków nauki na ziemiach polskich, a nauka ta korzystała na wielką skalę z dorobku naukowego cywilizacji muzułmańskiej. Z drugiej strony na ziemiach śląskich następował rozwój orientalistyki na światowym poziomie.

"Lechistan" o Dolnym Śląsku to tym razem m.in. historia demontażu zabytków, które były rozbierane pod pretekstem, autorzy wyjaśniają, oczywiście, w jakim celu. Jest też o opolszczyźnie, i Erichu Lassocie spod Krapkowic, a także Václavie Vratislavie, który nie bez przyczyny zyskał przydomek "Turek". Opisów ciekawych postaci o tureckich korzeniach, albo takichże życiowych wątkach, jest w tym podkaście więcej - wystarczy posłuchać. Piszcie do nas: lechistan@tok.fm

W tym odcinku podcastu usłyszysz nie tylko o pochodzeniu nazwy rzeki Odra i wspomnianym bł. Czesławie, ale też o Janie Jądrowcu (i co to ma wspólnego z gałką muszkatołową), poznasz motywy krucjatowe Wrocławia, na koniec będzie Jan Kapistran i jego okrutna wyliczanka: entliczek, pentliczek, na kogo wypadnie, temu ręka odpadnie.

Po ubiegłotygodniowym odcinku o szczerbcu, który zresztą nie miał o co i jak się wyszczerbić, dziś dalszy ciąg skarbów ze skarbca, a dokładniej: ze Środy Śląskiej. Autorzy podcastu opowiadają m.in. o skrzyneczce saraceńsko-sycylijskiej, zawierającej relikwie świętego Stanisława, o szklanicach świętej Jadwigi Śląskiej, patronki Berlina, ptaku Turulu z zapinką z nimże, i pewnym sygnecie.

"Biedne chłopaki z ONR i konfederaci - mogą dostać apopleksji" - martwi się na początku podcastu Adam Balcer. A potem opowiada o związkach Piastów z Rzeszą oraz, podkreślając, że cały czas się uczy, chwali się, iż niedawno posiadł wiedzę o tym, co to jest jelec szczerbca. Warto wiedzieć, o czym świadczy kształt jelca, a także napisy, jakie można na nim znaleźć.

Młody Jarosław Iwaszkiewicz wychowywał się m.in. na "Baśniach tysiąca i jednej nocy", u Karola Szymanowskiego na półce z książkami stał Koran. Zaś opera "Król Roger", której prapremiera odbyła się w 1926 r. w Warszawie to wspólne dzieło tych dwóch wielkich twórców, wybitne, i, zdaniem wielu, niedocenione. Na pewno nie przez Adama Balcera i Pawła Sulika, ten podcast jednak nie jest o operze, tylko o związanym z nią fragmencie historii Polski, a także towarzyszącej jej powstaniu wielokulturowej obyczajowości. Zresztą - treść najnowszego "Lechistanu" nie ogranicza się jedynie do samego "Króla Rogera".

"Mamy tęczową zarazę, która zafascynowała się ciapatymi" - od tego zdania, brzmiącego jak cytat z arcybiskupa Jędraszewskiego, zaczyna swą najnowszą opowieść Adam Balcer. Jest o Normanach i królu Rogerze II w poezji Jarosława Iwaszkiewicza, ale nie tylko. A potem o podróżach po Polsce Al-Idrisi'ego. Cały podcast zaczyna się jednak od propozycji Słuchacza, który uważa, że współczesnym substytutem Sycylii mogłaby być Podkowa Leśna, na poparcie tej tezy przedstawia niebanalną i szczegółową argumentację.

Sycylią zachwycali się m.in. Jan Parandowski, czy Zygmunt Krasiński w listach do Delfiny Potockiej. Wyznawał w tych listach, że marzy mu się, iżby Delfina towarzyszyła mu w smakowaniu uroków tego słonecznego miejsca na ziemi. W "Lechistanie" Adam Balcer czyta te listy. Na głos. Smaczku podcastowi dodaje fakt, że Autorzy nagrali go nie w studiu, oczywiście, ale też nie przez jakiś komunikator, a na słonecznym i ciepłym tego dnia, niemal niczym Sycylia, Polu Mokotowskim w Warszawie. Słychać to w głośnikach, ale też zaowocowało zabawnym zdarzeniem pod koniec podcastu.

Co mają ze sobą wspólnego Miechów, Mediolan, Sanok i Alfa Romeo? Ich historię, i herby, łączy Bona Sforza. W herbie rodu Sforzów jest smok w kształcie węża, pożerający człowieka. Kim jest ten człowiek, i czy naprawdę mamy do czynienia z konsumpcją? Odpowiedzi na te pytania stanowią przedmiot wielu, wykluczających się często zresztą, legend.

W rzeczywistości jednak najnowszy odcinek "Lechistanu" poświęcony jest południowym Włochom, dokładniej - Apulli i Kalabrii, w których bardzo wyraźnie widać wpływ kultury islamu. Wszak muzułmanie mieszkali na tych ziemiach przez ponad 500 lat.

Ten podcast, druga część arabskiego słowniczka, jest nie tylko o groszu. Algorytm, gitara, benzyna, chemia, karmazyn, mocher a nawet wikariusz - te słowa, i kilkadziesiąt innych, wymienianych przez autorów "Lechistanu" w najnowszym odcinku, także pochodzą z arabskiego. To, oczywiście, tylko ciekawostka. A prawdziwie ciekawe jest, jaka jest geneza tych słów, i jaką przeszły drogę, zanim osiadły w języku polskim, i wielu innych językach.

W najnowszym wydaniu historycznego podcastu "Lechistan" - słowniczek. Tak, jak piszemy w tytule, nie tylko wymieniamy dziesiątki dobrze znanych nam, nie tylko z języka polskiego, słów, ale także - co najciekawsze - wyjaśniamy, jaką ewolucyjną drogę przeszły, oraz które arabskie słowa pochodzą z kultury wręcz greckiej.

"Był jedną z pierwszych książek totalnych, jakie przeczytałam w życiu" - mówiła o "Rękopisie znalezionym w Saragossie" noblistka Olga Tokarczuk dodając, że dzieło to zalicza do swojej "apteczki literackiej", do której sięga w chwilach pisarskiego kryzysu. Czy da się znaleźć lepszą rekomendację? Jak podkreślają autorzy "Lechistanu" wspomniany "Rękopis" autorstwa Jana Potockiego i "Księgi Jakubowe" Olgi Tokarczuk łączy przekaz o akceptacji wielokulturowości w samym sobie, dokonywanej po to, by osiągnąć pełnię kultury, nie zmieniając tożsamości. Posłuchaj o tym, jak powstawał "Rękopis znaleziony w Saragossie", dlaczego jest to dzieło tak autentyczne, oraz czym była kiedyś, i czym dziś jest ta książka.

Podcast ten zaczyna się dość makabrycznie: od wspomnień o nekropolityce. Jest zatem o głowach Kochanowskiego i Żółkiewskiego oraz ręce Czarnieckiego oraz wystrzeliwaniu ciał pokonanych wrogów z armat. Ale to jedynie uwerturka, nawiązująca do poprzedniego odcinka oraz listu jednego ze Słuchaczy. Tak naprawdę najnowsza opowieść jest o obecności hiszpańskich Maurów w polskiej kulturze i sztuce.

Nie wszyscy wiedzą, ale Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza powiązany jest z historią muzułmańskiej Hiszpanii. I o tym właśnie jest najnowszy odcinek "Lechistanu", autorzy odnajdują w nim także analogię losów Polaków i Maurów. Jest i o Almanzorze. A "wisienką na torcie" jest historia o Wallenrodzie w spódnicy, którym była agentka Kara Mustafy. Jej celem było zniszczyć reputację Jana III Sobieskiego jako wojskowego przywódcy.

Brytyjczycy, kraje islamu, oraz Polska i Polacy. Dziś, zapowiadana tydzień temu, druga część podcastu "Lechistan", opowiadająca o prowadzącym przez Polskę szlaku handlowym, z którego Brytyjczycy chętnie korzystali - i co z tego wynikło. Jest też dużo o różnych wojnach.

Podróż z Londynu do Stambułu przez Gibraltar zajmowała niegdyś 3 miesiące, przez Polskę pokonywało się tę trasę w miesiąc. To najprostsze wyjaśnienie faktu, że Polska położona między Bałtykiem a Morzem Czarnym odegrała rolę pomostu pomiędzy Wielką Brytanią a światem islamu. Ta opowieść ma jednak bardzo wiele wątków, bo ziemie polskie odegrały tę rolę w bardzo wielu wymiarach, nie tylko kulturowym, ale też np. ekonomicznym czy wojskowym.

Zdaniem autorów podcastu, na wschodnich ziemiach I RP funkcjonował fascynujący synkretyzm religijny pomiędzy islamem, chrześcijaństwem i innymi religiami. To wszystko brzmi bardzo poważnie, ale wewnątrz podcastu znajdziecie m.in. historię, jak "boćwiniarze-muzułmanie" spotkali się na pielgrzymce, bo, jak mówi Adam Balcer, to normalne, że jak się jest z Nowogródka, można w Mekce lub Medynie u grobu proroka spotkać krajana.

Jaka sienkiewiczowska postać przypomina Adamowi Balcerowi wiedźmę Ple-Ple z Fraglesów? W tym podcaście autorzy analizują wiele sienkiewiczowskich, dość jednokierunkowych, konstrukcji myślowych takich, jak np. mentalność Kalego, czy też myśl, że cały miejscowy muzułmanizm można sprowadzić do ablucji, jak też i plan utworzenia z Czarnego Lądu nowej Polski. Punktem wyjścia jest wielokrotnie powtarzana przez Olgę Tokarczuk myśl naszej noblistki, że jej narracja jest antysienkiewiczowska.

Kopernik zajmuje ważne miejsce w światowej historii i nauce oczywiście jako astronom. Był on jednak prawdziwym człowiekiem renesansu: interesował się innymi naukami, ze szczególnym uwzględnieniem medycyny, którą studiował w Padwie. W Rzymie zaś mieści się muzeum Kopernika: autorzy podcastu wyjaśniają, dlaczego tam, i co można w owym muzeum znaleźć. Przede wszystkim jednak pokazują, jak postać Kopernika, jej miejsce w sztuce i losy jego dziedzictwa pokazują klarownie ciągłość uniwersalności nauki od Greków przez muzułmanów do Europejczyków.

Podczas słuchania tego odcinka "Lechistanu" poznacie nie tylko nauczyciela Mikołaja Kopernika, profesora krakowskiej szkoły astronomicznej, usłyszycie też ponadto o niemieckich i islamskich wątkach życiorysu jednego z najwybitniejszych polskich naukowców.

Główne postacie najnowszego wydania „Lechistanu” to Witelon, Piotr Kirsten, Dominik ze Skorogoszczy bardziej znany jako Dominicus Germanus de Silesia oraz Uług Bega i Al-Battani. Łączy ich ze sobą pasja wiedzy, fascynacja nauką - bo takiej właśnie pracy się oddawali. Ich dorobek należy do bardzo różnych dziedzin wiedzy: od językoznawstwa i kulturoznawstwa przez astronomię, po medycynę ze szczególnym uwzględnieniem psychiatrii.

W tym odcinku "Lechistanu": związki Polaków z półwyspem indyjskim, czyli krajami takimi, jak Indie, Pakistan, Nepal czy Bangladesz i mieszkającymi tam muzułmanami. Pojawią się postacie takie, jak Erazm Kretkowski, Krzysztof Pawłowski, mjr Jan Mikulski, który rozwijał pakistańskie lotnictwo czy Maksymilian Wiklińki, który przeniósł różne elementy kultury osmańskiej do Europy Zachodniej - tak pojawił się u nas np. kiosk.

Tym razem podcast okolicznościowy, na Święto Niepodległości. Czego naprawdę symbolem jest różaniec? A z jakiej kultury pochodzi? Nie, nie z chrześcijańskiej, tym bardziej nie z katolickiej. A wspomniany Selim Pijak to cesarz osmański. Dużo też autorzy mówią o bitwie pod Lepanto, kawalerach maltańskich i Polakach, którzy zostali skazani na galery ale i tak zrobili kariery.

Nowoczesna tożsamość karaimska rozwijała się równolegle z turecką i pan-turkizmem wzajemnie się inspirując. Najlepszą personifikacją tego procesu jest Saraja Szapszał, przywódca Karaimów. To wszystko wspierane było przez ówczesne polskie władze.

Polacy mieli wielki wkład w poznanie kultury Kurdów. Służyliśmy w osmańskiej armii i administracji oraz rosyjskiej dyplomacji, wkład Polaków w rozwój kurdologii jest nie do przecenienia. W tym odcinku "Lechistanu" autorzy wymieniają wiele nazwisk Polaków, którzy wpisali się w historię Kurdów, takich, jak np. kartograf Wojciech Chrzanowski, który sporządzał pierwsze w historii mapy Kurdystanu, na marginesie: stworzył też pierwszą mapę polskich ziem. W tej opowieści pojawiają się też m.in.: Karol Brzozowski, Władysław i Aleksander Jabłonowski a także Aleksander Chodźko czy August Żaba i Leonard Zagórski.

Jakie są związki ze Szwecją w kontekście muzułmańskim. I jak Sztokholm został przebudowany na wzór Stambułu. W tym podkaście autorzy powracają do karaimskiej mniejszości etnicznej - najmniejszej, ale, być może, najciekawszej z mieszkających obecnie w Polsce mniejszości.

Jakie są związki ze Szwecją w kontekście muzułmańskim. I jak Sztokholm został przebudowany na wzór Stambułu. W tym podkaście autorzy powracają do karaimskiej mniejszości etnicznej - najmniejszej, ale, być może, najciekawszej z mieszkających obecnie w Polsce mniejszości.

W tym odcinku "Lechistanu" autorzy odnajdują reprezentantów mniejszości narodowych w organach przedstawicielskich: niekoniecznie chodzi o Sejm czy Senat, często także o rady miejskie czy rady emigracyjne.

Karaimi są bez wątpienia społecznością, która łączy Polskę ze światem muzułmańskim, bo ich religia zapożyczyła bardzo dużo z islamu. W tym podcaście m.in. o Izaaku ben Abrachamie Hatrokim, który napisał traktat religijny w stylu polemiki teologicznej z chrześcijaństwem i islamem - to skarbnica cytatów, przy pomocy których można krytykować chrześcijaństwo. I duży wkład w Oświecenie.

Przykładów równoległości islamofobii i antysemityzmu w historii Polski (i, oczywiście, nie tylko Polski) jest wiele, podobnie jak zależności bardziej skomplikowanych, gdy np. Żydzi stawali się obiektem nienawiści, skoro aktualnie Muzułmanie byli, z różnych przyczyn, nieobecni. W tym odcinku podcastu "Lechistan" pojawia się też wątek filosemityzmu Adama Mickiewicza, który wg prof. Marii Janion stał się dla Krasińskiego, po prostu, Żydem idealnym, choć, czy był Żydem, nie wiadomo. Jest też o Zofii Kossak Szczuckiej, u której, wbrew generalnemu trendowi jej twórczości, można odnaleźć elementy multikulti.

Jakub Frank - turkojęzyczny Żyd z Podola, który przeszedł na islam, a potem został rzymskim katolikiem. To on miał wielki wpływ na polski romantyzm, w osobie, i twórczości, Adama Mickiewicza poprzez żonę Mickiewicza, Celinę. Najnowszy odcinek "Lechistanu" to mocny powakacyjny powrót tego podcastu: opowiada też o sabataizmie, małych religiach Abrahamowych, kabale i zbawieniu poprzez grzech.

Jakub Frank - turkojęzyczny Żyd z Podola, który przeszedł na islam, a potem został rzymskim katolikiem. To on miał wielki wpływ na polski romantyzm, w osobie, i twórczości, Adama Mickiewicza poprzez żonę Mickiewicza, Celinę. Najnowszy odcinek "Lechistanu" to mocny powakacyjny powrót tego podcastu: opowiada też o sabataizmie, małych religiach Abrahamowych, kabale i zbawieniu poprzez grzech.

W tym odcinku podcastu o historii Polski jest nie tylko o Biblii i islamizacji postaci z niej na różnych obrazach, ale szerzej - o islamizacji kultury żydowskiej, czy też raczej o przenikaniu się jednych i drugich motywów. Przykłady? Krakowskie synagogi, budowane przez emigrantów - sefardyjskich Żydów, czy też XVIII-wieczna bóżnica w Lubomlu, gdzie zębaty grzebień attyki wydaje się być wzorowany na gzymsie absydy ormiańskiej katedry we Lwowie.

Tym razem autorzy "Lechistanu" opowiadają o tym, jak przenikały się religie monoteistyczne w wielkim księstwie litewskim. Obok wspomnianych w tytule postaci pojawią się też inne, i kolejne koncepcje, na przykład ta, mówiąca, że chrześcijaństwo, judaizm i islam to tak naprawdę ta sama religia.

Po odcinku "Lechistanu" o Żydach sefardyjskich, nadchodzi czas na opowieść o aszkenazyjskich. Adam Balcer i Paweł Sulik opowiadają, który rabin z Krakowa był rabinem w Kairze, kto wydrukował pierwszą w Polsce książkę po hebrajsku, kto wśród Żydów upowszechniał nauki Kopernika, a także skąd wzięły się nazwy "Lechistan" i "Galicja".

W tym odcinku podcastu "Lechistan" historia przede wszystkim dwóch postaci: Izaaka ben Abrahama, zwanego Doktorem Hiszpanem i, także lekarza, a ponadto dyplomaty: Salomona Aszkenazego, obaj żyli w XV i XVI w. n.e.

Kluczową rolę w tej opowieści odgrywa Ibrahim Ibn Jakub, żyd aszkenazyjski, arabskojęzyczny dyplomata żydowski w służbie kalifa Kordoby, który jako pierwszy w historii wspomniał o Krakowie, zdaniem wielu historyków z jego relacji wynika, że musiał "miasto Krako" po prostu odwiedzić. W tym podcaście także o Pradze, Przemyślu - i innych Żydach, oczywiście.

W podcaście historycznym nie powinno się opowiadać o postaciach, które nie istniały. Ale o legendarnych - już można. Zwłaszcza, jeśli legenda była żywa latami, trafiła też do twórczości literackiej. Ta legendarna postać to Maria Potocka - autorzy "Lechistanu" zastanawiają się m.in., ile mogła mieć wspólnego z realnymi postaciami swoich czasów.

Sonety krymskie Adama Mickiewicza, cykl 18 sonetów, to pierwsze tego typu utwory w historii literatury polskiej. Autorzy podcastu, Adam Balcer i Paweł Sulik, opowiadają o wpływach orientalnych, ale też włosko-arabskich w tej części twórczości Mickiewicza a także przyjaciołach, którzy wieszcza do "wschodu" zachęcali. Dowiecie się też, kto i dlaczego Mickiewicza za napisanie sonetów krytykował, czy wręcz atakował oraz jacy twórcy sonetami się inspirowali.

Tym razem w "Lechistanie" - szanfary. Utwory, które nazwę swą wzięły od Asz-Szanfary, arabskiego poety z VI wieku, autora kasydy "Lamijat al-Arab", przetłumaczonej na wiele języków, w tym na polski - tego przekładu dokonał Ludwik Spitznagel. Szanfary Słowackiego i Mickiewicza są zaś nawiązaniem do tego utworu. Jak podkreśla w podcaście Adam Balcer "Mnich" i "Arab", utwory okresu wczesnej twórczości Juliusza Słowackiego, są wyraźnym dowodem na zafascynowanie wielkiego polskiego poety kulturą arabską.

"Beniowski" to poemat dygresyjny Juliusza Słowackiego, wydany w całości już po śmierci wybitnego twórcy. Tytułowy bohater nawiązuje to autentycznej postaci hrabiego Maurycego Beniowskiego. W dziele jest wiele motywów orientalnych, Słowacki pisze m.in. o Krymie, choć nigdy tam nie był. W podcaście autorzy przywołują najbardziej interesujące cytaty, między innymi opis krymskiego chana, który miał być "jak cytryna żółty, wąsy miał długie jak sum, kare ciało, na szyi jak czerwona glina". Słuchacz dowie się też, co znaczy "wyzwać kogoś na próbę dzbana".

W tym podcaście o podróży Juliusza Słowackiego do Libanu, Egiptu i Kairu. To nie tylko wydarzenie w życiu Słowackiego, ale też źródło inspiracji artystycznej wybitnego twórcy, której rezultatem stały się m.in. listy-reportaże poetyckie z Egiptu ale też np. "Beniowski": akcja poematu dzieje się wprawdzie na Krymie, ale nie brakuje w nim wątków egipskich właśnie. Kolejnym ciekawym wątkiem tego podcastu jest, jak Słowacki chłonął zmysłowość i erotyzm orientalnej kultury. Dodajmy, że w całej wyprawie chodziło generalnie o podróż do Ziemi Świętej a następny odcinek podcastu "Lechistan" będzie o Mickiewiczu. Na razie jednak - Słowacki.

Dziś w "Lechistanie" - Egipt, a dokładniej, oczywiście: Polacy w Egipcie. W tym odcinku możemy posłuchać o wartych wzmianki specjalistach w różnych dziedzinach wiedzy, zwłaszcza inżynierskiej, oraz podróżnikach. M.in. Józefie Feliksie Łazowskim, generale okresu wojen napoleońskich i hydrotechniku, inżynierze wojskowym, którego nazwisko uwieczniono na paryskim Łuku Triumfalnym. Pochodzący z Warszawy Stanisław Janicki to polski inżynier budowlany, hydrolog oraz wynalazca. Współpracował przy budowie Kanału Sueskiego i mostu Kierbedzia w Warszawie, kierował też budową obiektów kolei warszawsko-petersburskiej oraz portu w Fiume (obecnie Rijeka). Tomasz Franciszek Ksawery Bartmański to z kolei jeden z najwybitniejszych inżynierów okresu Wielkiej Emigracji. W latach 1842-1844 kierował budową najdłuższego wówczas tunelu we Francji o długości 4600 metrów. Zaprojektował w tym kraju szereg kanałów, mostów oraz dróg. A jakie są jego związki z Egiptem? I co jeszcze robili wcześniej wymienieni? O tym dużo więcej w podcaście.

Ten odcinek podcastu "Lechistan" zaczyna się od Aleppo - miasta, w którego historii Polacy odegrali ogromną rolę. Można było w nim spotkać naszych starych znajomych z innych odcinków podcastu, czyli Wacława Emira Rzewuskiego, czy Józefa Sułkowskiego. Komendantem w Aleppo był Józef Bem, tam zresztą zginął. Ale opowieść płynie dalej: jest o gubernatorze Libanu Władysławie Paszy Muzafferze Czaykowskim, Wojciechu Chrzanowskim, geografie, byłym gubernatorze wojskowym Warszawy, który organizował korpus kawalerii w Bagdadzie i podróżował po Iraku i Syrii. Jest też postać Antoniego Aleksandra Ilińskiego lub też Mehmeta Iskendera Paszy herbu Lis - generale paszy armii tureckiej. Był bardzo barwną postacią i zarazem alkoholikiem: to on miał alkohol nawet wewnątrz miecza, wystarczyło odkręcić rękojeść... Oczywiście: to tylko niektóre wymienione w najnowszej opowieści postacie. A na początek - rozstrzygnięcie okolicznościowego konkursu.

Kolejni Polacy na Bliskim Wschodzie, których postacie warto przybliżyć: Hieronim Łaski herbu Korab, polski dyplomata na usługach królów Polski, Węgier i Habsburgów, Jerzy Hieronim Maria Wojciech Laskarys, włoski duchowny katolicki greckiego pochodzenia, który po 20 latach pobytu we Lwowie i na Wołyniu, został patriarchą rzymskokatolickim Aleksandrii a potem Jerozolimy. I wreszcie Maksymilian Stanisław Ryłło – jezuita, rektor Collegium Urbanum w Rzymie, misjonarz na Bliskim Wschodzie i w Afryce, unieśmiertelniony, jak wspomniano w tytule, przez Juliusza Słowackiego.

Oprócz wspomnianych w tytule postaci, ten odcinek podcastu "Lechistan" opowiada także o Włodzimierzu Bączkowskim, który przez 20 lat mieszkał w Mandżurii a potem przeniósł się na Bliskim Wschód, oraz o Witoldzie Rajkowskim, jednym z kilku głównych emisariuszy polskiego wywiadu, wysłanych podczas II wojny światowej na Bliski Wschód. „Imponował mi [..] zgadywaniem wieku kompletnie zawoalowanych Arabek. Mówił, że poznaje po chodzie i po błysku oka przebijającego przez czarczaf. Z perspektywy lat wydaje mi się, że troszkę picował” - tak wspominał Rajkowskiego z Bagdadu ważny działacz PPS na emigracji Roman Stefanowski.

"Irańczycy zaakceptowali nas takimi, jakimi byliśmy. Nie pytali o nasze matki i ojców. Nie pytali, w co wierzymy ani skąd przybywamy. Widzieli, że potrzebujemy pomocy i tę pomoc tę nam ofiarowali" - to nie "lewacki bełkot", a autentyczne relacje naszych rodaków, którzy do Iranu uciekli od piekła gułagu i Syberii - podkreśla w najnowszym "Lechistanie" Adam Balcer. Twórcy podcastu przypominają także, że wcześniej, w XIX wieku diaspora polskiej emigracji politycznej uważała Iran za kraj, który należy wspierać, bo może być w "kordonie sanitarnym" blokującym Rosję. Wspominają także Polaków związanych z Iranem, m.in. pochowanego w Teheranie Władysława Horodeckiego, który pojechał do Iranu wspierać rozbudowę infrastruktury kolejowej. Na nagrobku Horodeckiego skromnie napisano "profesor architektury", choć wielu porównuje jego talent do talentu Gaudiego. W. Horodecki zaprojektował m.in. Dom z chimerami w stylu Art Nouveau w Kijowie, od 2005 r. jedną z rezydencji prezydenckich. Inny "Polak w Iranie" to Albert Czeczott, który był szefem służby mechanicznej budowanej wtedy Kolei Transirańskiej w Teheranie.

Podcast historyczny nadal o Afganistanie, tym razem to podróż od Konrada Wallenroda do doktora Judyma. Chodzi, oczywiście, o postacie historyczne, które kojarzono z tymi dwoma literackimi bohaterami.

"Szliśmy na śmierć wesoło pod wodzą naszego polskiego generała Borowskiego, najwaleczniejszego z walecznych, którego śmierć, chwale jego zazdrosna, zabrała w chwili, gdy na wałach twierdzy zatykał chorągiew Lwa i Słońca.” Takie świadectwo śmierci generała Izydora Borowskiego dał perski minister Mirza Sadik w liście do ambasadora perskiego w Stambule Mirzy Husejna. Obok opowieści o Izydorze Borowskim dziś w podcaście "Lechistan" także pojawi się postać Stefana Kryczyńskiego, w swoim czasie, czyli na początku XVIII wieku jedynym wiarygodnym w Europie źródłem informacji o Afgańczykach oraz, w dokończeniu wątku o Uzbekistanie - m.in. wspomnienie Anny German: niezwykle popularnej w całym ówczesnym Związku Radzieckim polskiej kompozytorce i piosenkarce.

Polacy - kolonizatorami? Niemożliwe? A jednak są takie wątki w historii. W tym odcinku podcastu "Lechistan" m.in. o Bronisławie Grąbczewskim, którego postać stała się m.in. inspiracją dla Juliusza Verne'a, o Leonie Barszczewskim, którego zdjęcia dziś zapewne drukowane byłyby w magazynach podróżniczych, także o Józefie Żylińskim czy Władysławie Massalskim, którzy powinni kojarzyć się z systemami melioracyjnymi, służącymi do przemysłowej produkcji bawełny w Turkiestanie. Poczesne miejsce w najnowszej opowieści Adama Balcera i Pawła Sulika zajmie też, pochodzący z Suchej Beskidzkiej, Ferdynand Goettel.

W ten piątek miało być o czym innym. Ale doszło do tragedii, obok której nie da się przejść obojętnie. Autorzy historycznego podcastu tokfm.pl postanowili się do niej odnieść, bo postać zamordowanego prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza jak i wielowiekowa historia samego Gdańska odnoszą się do tematyki historycznych opowieści, snutych przez Adama Balcera i Pawła Sulika. Tym razem zatem - o wielokulturowości stolicy Pomorza, i wieloletnim prezydencie Gdańska, piewcy wartości, jakie niesie za sobą otwarcie na wielokulturowość. Dowiecie się też, który z gdańskich pomników został pierwotnie wybudowany we Lwowie oraz dlaczego w Gdańsku stoi jeden z zaledwie pięciu czynnych meczetów w Polsce i jedyny, posiadający minaret.

Autorzy "Lechistanu" kontynuują swoją wschodnią podróż, dziś jej odcinek z Kazachstanu do Uzbekistanu. Od opowieści o Karolu Gutkowskim, nauczycielu wielkiego przyjaciela Fiodora Dostojewskiego do przyjaciela Siergieja Rachmaninowa Aleksandra Zatajewicza, który przez blisko 30 lat mieszkał w Polsce. Aż wreszcie podróż w czasy Tamerlana i Tochtamysza.

Ten podcast zaczyna się od cytatu ze św. Jana Pawła II, z jego podróży do Kazachstanu w 2001 roku: "Dążenie do dialogu i harmonii cechowało stosunki między chrześcijaństwem a islamem od czasu powstania Chanatu Tureckiego na bezgranicznej przestrzeni waszych stepów. To sprawiło, że wasz kraj stał się łącznikiem między Wschodem a Zachodem na wielkim jedwabnym szlaku" - mówił wówczas papież. Autorzy podcastu wymieniają znanych Polaków, których los, albo wybór, powiązał z Kazachstanem, wśród nich byli: Karol Lubicz Chojecki, gen. Piotr Kreczetnikow, Jan Prosper Witkiewicz (z TYCH Witkiewiczów jak najbardziej, to stryj ojca Witkacego), Adolf Januszkiewicz, który wyleczył ze ślepoty ojca wielkiego poety kazachskiego Abaja Kunanbajewa, ponadto Gustaw Zieliński czy Bronisław Zaleski, pisarz i publicysta, który na zesłaniu przyjaźnił się z Tarasem Szewczenką.

Dawut czy Dawid? Sulejman czy Salomon? Aadeem czy Adam? Po raz kolejny w "Lechistanie" pojawia się wątek ekumenizmu, bo - jak podkreśla Adam Balcer - wg Koranu Jezus był po Mahomecie najważniejszym prorokiem, choć z drugiej strony trzeba podkreślić, że Jezus dla muzułmanów nie jest Bogiem. Zaś Maria jest jedyną kobietą wymienianą w Koranie z imienia, jej imię pojawia się tam zresztą częściej niż w Biblii.

Zakon krzyżacki powstał w 1191 roku, ale w "naszym pobliżu" Krzyżacy pojawili się w roku 1226. Autorzy podcastu mówią m.in. o wschodnich wątkach w architekturze zamków krzyżackich, jakie można wciąż obejrzeć w Polsce, pojawiają się m.in. postacie Fryderyka II, Eryka Pomorskiego, Bogusława X Wielkiego a także literatura: "Krzyżowcy" Zofii Kossak-Szczuckiej i "Czerwone tarcze" Jarosława Iwaszkiewicza oraz, wspomniana w tytule, scena obrony przez atak rożnem z kurczakami, czyli, jak to ujął, żartując, Adam Balcer, "Bitwy pod Kebabem".

W początkowej fazie piątej krucjaty, która odbyła się w 1217 r. miał uczestniczyć polski książę, Kazimierz Opolski. Powrócił z krucjaty z żoną, bułgarską księżniczką Wiolą. Miała ona z Kazimierzem między innymi córkę Eufrozynę, poprzez którą była babką po kądzieli króla Władysława I Łokietka. Matką Wioli zaś miała być Anna, zwana Kumanką a Kumanowie, inaczej Połowcy, to stepowy turkijski lud pochodzenia ałtajskiego. Łokietek zaś miał także wśród przodków Turczynów z Rusi Kijowskiej. To na pewno nie pierwsza i z pewnością nie ostatnia, skomplikowana i wielonarodowa historia, jaką opowiadają twórcy podcastu "Lechistan". Tym razem sięgają po historię krucjat, czyli wydarzeń, jakie rozpoczęły się w XII w. n.e., pojawi się więc nazwisko najważniejszego polskiego krzyżowca, Henryka Sandomierskiego, który - między innymi oczywiście - sprowadził do Polski, prawdopodobnie z Bliskiego Wschodu, grę w szachy. Będzie też o Jaksie z Miechowa, Kazimierzu II, Saladynach i Saracenach i św. Wojciechu oraz zakonach, w tym o wspomnianym jedynym polskim zakonie rycerskim, który powstał dla ochrony Mazowsza i Kujaw przed najazdami pruskimi: zakonie Braci Dobrzyńskich, czyli Kawalerach Jezusa Chrystusa - oficjalna nazwa: Pruscy Rycerze Chrystusowi. Więcej: w podcaście "Lechistan".

Dalsze wątki muzułmańskie i tureckie w polskiej armii dwudziestolecia międzywojennego i obu wojen światowych: oprócz wspomnianych w tytule postaci autorzy podkastu opowiadają też, jak ułani tatarscy chronili, pełniąc wartę honorową, grobu z miejscem pochówku serca Józefa Piłsudskiego na cmentarzu na Rossie w Wilnie, o dowódcy polskiego lotnictwa w latach 1926-39, który miał obywatelstwo osmańskie, o legionach tureckich a także o wielu historycznych polsko-tureckich wątkach odnoszących się do zakładów produkujących polskie samoloty a nawet powiązaniach z badaniami kosmosu.

Stefan Mustafa Abramowicz, ostatni ułan II RP z kampanii 1939 r… zmarł w kwietniu 2018 roku w wieku 103 lat. Walczył w szwadronie tatarskim 13. pułku potem II korpusu, brał udział w bitwie pod Monte Cassino. Jakich innych muzułmanów i Tatarów można odnaleźć w historii armii polskiej międzywojnia i II wojny światowej? O tym właśnie jest ten odcinek "Lechistanu". Z podcastu dowiecie się także dlaczego w Warszawie przed 1939 rokiem nie powstał meczet, choć były takie plany, posłuchacie też niezbyt cenzuralnych ułańskich przyśpiewek, i to w wykonaniu samego Adama Balcera.

Mehmet Emin Rasulzade - to jego nazywano ojcem niepodległości Azerbejdżanu, czyli, w pewnym sensie, "azerskim Piłsudskim". W najnowszym wydaniu "Lechistanu" pojawi się więcej znaczących postaci historycznych, wymieńmy jeszcze tylko jedną: Olgierda (Najman-Mirza-) Kryczyńskiego, prawnika, który w Polsce działał w tzw. ruchu prometejskim, zamordowanego w 1941 r. w Smoleńsku przez bolszewików. Więcej postaci - w podkaście.

W tym odcinku podcastu autorzy mówią o wątkach muzułmańskich w Polsce i polskich w innych krajach w latach 1918 - 1939. Szczególną wydaje się być historia córki Gireja Dżabagijewa i jego żony, pochodzącej z litewskich Tatarów Heleny Bajram-Bajraszewskiej. Dżennet Dżabagi-Skibniewska może być dla wielu symbolem tułaczego losu emigrantów kaukaskich, jej historia zaczyna się od gimnazjum, w którym m.in. córki Józefa Piłsudskiego uczyła strzelectwa. Walczyła w obronie Polski, była w podziemiu - więcej szczegółów tej, i inne historie, np. Alimardana Topczubaszowa, w kolejnym odcinku "Lechistanu".

Zamiast streszczenia: dwie epickie scenki z dzisiejszego podcastu: jak goszczący w Japonii Piłsudski pierwszy raz w życiu zakosztował sushi oraz wyprawa na Kijów... tramwajem. Anegdot autorzy podcastu proponują znacznie więcej a przede wszystkim: realistyczne i, delikatnie rzecz ujmując, wizjonerskie scenariusze odzyskania niepodległości - przez różne narodowości, przeciwko różnym państwom, w niebywale różnych konfiguracjach. Z różnymi też skutkami. Więcej - w historycznym podkaście tokfm.pl "Lechistan".

Nie tylko napisał książkę, która stała się kanwą filmu Wojciecha Jerzego Hassa ze Zbigniewem Cybulskim w roli głównej. Był też pierwszym w historii Polakiem, który wzbił się w powietrze balonem. Kawalerzysta, antropolog, imperialista, kolonista - tak mówią o nim autorzy podcastu "Lechistan" podkreślając, że Potocki zafascynowany był wschodem, ale w sposób ekumeniczny. Szukał podobieństw pomiędzy religiami abrahamowymi: judaizmem, islamem i chrześcijaństwem.

W końcu dociera na Bliski Wschód - tak zaczyna się druga część opowieści o Wacławie Emirze Rzewuskim. Tam zostaje Beduinem a potem przekształca się w Kozaka, można też odnieść wrażenie, że jest wahabitą choć tak naprawdę, po powrocie do Polski żyje w sposób, który definiowałby go raczej jako islamokatolika - właśnie w tym podkaście jego autorzy powołali do życia taki, dla wielu zapewne kontrowersyjny, neologizm. Co jeszcze zdziałał w swym życiu ataman Rewucha? Posłuchaj podcastu

W "Lechistanie" płynnie przechodzimy od hodowców i hodowli koni do postaci Wacława Rzewuskiego, który kochał nie tylko konie, ale też całą orientalną kulturę. Był też zarazem mistrzem autokreacji: całkowicie wykreował swój alternatywny (jak historia Polski w naszym podkaście) wizerunek. Dzisiaj w odcinku prowadzący będą mówić o Wacławie Rzewuskim, który pojawił się już w poprzednim odcinku. Zafascynowany pustynią, która przypominała mu stepy. Tam mógł się czuć jak wolny, nieskażony cywilizacją człowiek.

Tym razem opowieść o niezwykłych koniach i ich niezwykłych właścicielach. Będzie o genezie słynnych na całym świecie do dziś polskich koni arabskich: ta historia sięga czasów pierwszego rozbioru. Padną nazwiska: Branicki, Rzewuski, Dzieduszycki i Sanguszkowie. Adam Balcer i Paweł Sulik będą też mówić o wczasach all inclusive w Imperium Osmańskim bez biometrycznego paszportu.

Kawaleria: przez lata związana była nierozerwalnie z wizerunkiem Polaka, który walczy. Ale... niektóre określenia, takie jak ogier, rumak, kucyk, kary, kołczan to słowa o pochodzeniu tureckim, o bachmacie nie wspominając. Deresz ma z kolei pochodzenie węgierskie. Dlaczego tak charakterystyczny dla naszego społeczeństwa jest hasło: "Szabel nam nie zbraknie. Szlachta na koń wsiędzie, my z synowcem na czele i jakoś to będzie"? O wiele więcej w tym wątku - oczywiście w podcaście, który prowadzą Adam Balcer i Paweł Sulik.

Jak wyglądali żołnierze w czasach tzw. odsieczy wiedeńskiej? I ile było wpływów wschodnich w ubiorze i uzbrojeniu Polaków? Co to są: misiurka, karabela, buzdygan, hełm turbanowy, karwasz i buława w stylu rokoko? O tym wszystkim i wielu innych rzeczach opowiadają Adam Balcer i Paweł Sulik.

Jak obliczają autorzy podcastu w tym tygodniu mija 335. rocznicza Bitwy pod Wiedniem, bo miała ona miejsce 12. września 1683 roku. Opowiadają jednak nie tylko o samej bitwie ale też uroczystych obchodach jej 250. rocznicy, które odbyły się - jak nietrudno policzyć - w 1933. roku z udziałem samego Józefa Piłsudskiego. Pojawia się też historia osmańskiej chorągwi spod bitwy pod Wiedniem, która szła z polskim wojskiem w powstaniu listopadowym a potem odzyskano ją w roku 1926, dzięki czemu mogła się pojawić na wspomnianych obchodach. Plus, wspominana przez Piłsudskiego scenka z pijanym buriatem.

Reprezentanci Egiptu powracają, jak polscy, z Mundialu do domu. A w podcaście historycznym tokfm.pl dużo o nie naciąganych związkach Polaków z Egiptem. O jego eksploratorach, w tym pierwszym Polaku, który wszedł na piramidę Cheopsa, o polskim adiutancie Napoleona, który - zanim zmarł w Egipcie - pracował w Instytucie Egipskim powołanym przez Napoleona właśnie. A także, między innymi, o wizycie w Egipcie Juliusza Słowackiego. Więcej - w podcaście "Lechistan".