Ekspresem przez historię w Radiu Lublin

26 marca 1840 roku - urodził się George Smith - brytyjski asyriolog

Być może środowisko naukowe nie zwróciłoby uwagi na tę postać, gdyby nie artykuły, które Smith opublikował jeszcze przed trzydziestką. Dotyczyły one tego,  co Smitha fascynowało szczególnie - pisma klinowego. 

25 marca 1924 roku proklamowano Drugą Republikę Grecką.

Wiek XX był stuleciem wyjątowo niespokojnym dla Greków. Niemal w każdej jego dekadzie krajem wstrząsały przeróżne kryzysy - społeczne polityczne i wojskowe.

24 marca 1913 roku na Broadwayu w Nowym Jorku otwarto Palace Theatre.

To jeden z najsłynniejszych teatrów brodwayowskich, powstały w złotej erze teatrzyków rewiowych.

23 marca 1942 roku Hitler wydał dyrektywę o rozpoczęciu budowy Wału Atlantyckiego.

Było to ogromne przedsięwzięcie i wyraz gigantomanii, tak charaterystycznej dla zbrodniczego panstwa niemieckiego w latach 1933-1945.

22 marca 1935 roku Ustka otrzymała prawa miejskie.

Choć nadbałtycka Ustka oficjalnie została miastem dopiero cztery lata przed wybuchem II wojny światowej, to jej historia jest znacznie dłuższa i bardzo ciekawa.

19 marca 1928 roku  w Polsce powstały Państwowe Zakłady Inżynierii.

Zawsze kiedy porusza się podobny temat, pojawia się myśl  - co by było gdyby? Jak wyglądałby dziś polski przemysł, także ten motoryzacyjny, gdyby nie agresja Niemców a potem Sowietów we wrześniu 1939 roku?

18 marca 1921 roku bolszewicy zdławili powstanie marynarzy w Kronsztadzie.

Kto wie, czy nie było to najważniejsze powstanie antybolszewickie w czasie rosyjskiej wojny domowej. Sami komuniści okrzyknęli je kontrrewolucją i już ten fakt świadczy, że bunt ten stanowił dla nich duży problem.

17 marca 1865 roku we Włocławku rozpoczęto budowę mostu łyżwowego na Wiśle.

Była to, jak na tamte czasy i realia konstrukcja dość niezwykła. Mosty łyżwowe były to tymczasowe przeprawy, oparte na łodziach.

16 marca 1901 roku w Teatrze Miejskim w Krakowie odbyła się prapremiera Wesela Stanisława Wyspiańskiego.

Ileż emocji wzbudziło to wydarzenie artystyczne. Nie przesadzimy, kiedy powiemy, że Kraków żył tą premierą.

15 marca 1956 roku w Nowym Jorku odbyła się broadwayowska premiera musicalu "My Fair Lady".

To niewątpliwie kamień milowy w historii musicali. Jak napisał w znakomitej książce "Ale musicale" Daniel Wyszogrodzki: "Musical doskonały? Na pewno musical graniczny, bo to właśnie w premierze "My Fair Lady" wielu komentatorów upatruje narodzin musicalu stricte nowoczesnego". Trudno się z opinią Autora nie zgodzić.

12 marca 1947 roku prezydent USA Harry Truman wezwał Kongres do przyznania pomocy Grecji i Turcji.

Truman nie ukrywał jaki jest cel skierowania do tych krajów pomocy - tak wojskowej jak i gospodarczej. Chodziło o powstrzymanie pochodu komunizmu i ocalenie Grecji i Turcji przed skutkami ewentualnego przejścia w sowiecką strefę wpływów.

11 marca 1968 roku posłowie z koła „Znak” złożyli interpelację do premiera Józefa Cyrankiewicza w sprawie wydarzeń na wyższych uczelniach.

Interpelacja została oczywiście potępiona i los koła stanął pod znakiem zapytania. W sejmie Zenon Kliszko powiedział m.in, że posłowie koła stanęli „po stronie elementów syjonistycznych i rewizjonistycznych, które inspirowały i zorganizowały prowokację wymierzoną w spokój Ojczyzny, w jej żywotne interesy”.

10 marca 1948 roku czechosłowacki minister spraw zagranicznych Jan Masaryk zginął w niewyjaśnionych okolicznościach.

W Pradze potajemnie mówiono wówczas ironicznie, że "Jan Masaryk wyskoczył z najwyższego piętra budynku MSZ, zamykając za sobą okno"...

9 marca 1944 roku zakończyła się masowa deportacja Czeczenów i Inguszy do republik środkowoazjatyckich.

Wiele z tego, co działo się w granicach ZSRR, szczególnie w czasie II wojny światowej na dalekim zapleczu frontu, nigdy nie przeniknało do historycznej świadomości ogółu. Inżynieria społeczna w wydaniu komunistów była niczym zły sen, który się spełnił.

8 marca 1905 roku urodziła się Stanisława Nowicka - śpiewaczka, aktorka i tancerka.

Każdy, kto emocjonował się życiem scenicznym w międzywojennej Polsce na pewno słyszał to nazwisko, najczęściej powtarzane ze skróconą wersją imienia.

5 marca 1849 roku zwycięstwo wojsk węgiersko-polskich nad austriackimi w bitwie pod Szolnokiem.

Był to jeden z ważnych elementów powstania węgierskiego.

4 marca 1922 roku odbyła się premiera niemego horroru "Nosferatu – symfonia grozy".

To jeden z pierwszych horrorów w historii kina, a mimo to wielu do dziś uznaje go za gatunkowy wzorzec. 

3 marca 1947 roku grecki rząd zwrócił się do USA o pomoc w walce z komunistyczną partyzantką.

Nie sposób zrozumieć greckiej wojny domowej, bez odniesienia się do walki mocarstw o wpływy w tej części Europy.

2 marca 1934 roku Marian Zyndram-Kościałkowski został komisarycznym prezydentem Warszawy.

 To nieco zapomniana postać, a przecież ważna, gdy mowa o historii Polski w okresie międzywojennym. 

1 marca 1933 roku otwarto magistralę węglową łączącą śląskie kopalnie z portem w Gdyni.

Była to jedna z kluczowych inwestycji międzywojennej Polski.

26 lutego 1924 roku rozpoczął się proces Adolfa Hitlera i pozostałych organizatorów puczu monachijskiego.

To oczywiście tylko gdybanie, ale jak bardzo odmiennie mogła wyglądać historia Europy w XX wieku, gdyby wynikiem tego procesu były surowe kary, które raz na zawsze położyłyby kres politycznej karierze Hitlera. Jak wiemy stało się odwrotnie - ów nieudany, nieudolnie przeprowadzony pucz stał się zalążkiem fałszywej legendy człowieka, który wespół ze Stalinem kilkanaście lat później podpali świat.

25 lutego 1912 roku Maria Adelajda została wielką księżną Luksemburga.

O Marii Adelajdzie historycy często pisali, bo jej biografia nadal ciekawi i wywołuje kontrowersje.

24 lutego 1970 roku wydano wyroki w tzw. procesie taterników.

Z perspektywy czasu ów proces jawi się jako jeden z przejawów absurdów, których pełna była rzeczywistość w Polsce zarządzanej przez komunistów.

23 lutego 1846 roku upadło powstanie chochołowskie.

To chyba najmniej znane powstanie na ziemiach polskich i w zasadzie trudno się dziwić, bo był to zryw bardzo ograniczony terytorialnie.

22 lutego 1846 roku po raz ostatni zabrzmiał amerykański Dzwon Wolności.

Tak zwany Liberty Bell to legendarny artefakt, związany z amerykańską wojną o niepodległość.

19 lutego 1846 roku rozpoczęła się rabacja galicyjska.

Te wydarzenia określa się też mianem rabacji chłopskiej lub - bardziej dosadnie - rzezi galicyjskiej. Były to ruchy chłopskie o charakterze anty-pańszczyźnianym.

18 lutego 1920 roku Paul Deschanel został prezydentem Francji.

Wyjątkowe okoliczności sprawiły, że kiedy Polska odzyskiwała niepodległość po zakończeniu I wojny światowej, jednym z ojców wolności był słynny pianista Ignacy Paderewski, który później pełnił także funkcję premiera. Jak się okazuje, nie był to jedyny artysta, który sięgnął w tamtych czasach po wysoki urząd. Podobna sytuacja wydarzyła się we Francji, kiedy zimą 1920 roku na prezydenta wybrano pisarza Paula Deschanela.

17 lutego 1965 roku NASA wystrzeliła sondę księżycową Ranger 8.

Był to oczywiście - jak sama nazwa wskazuje - element programu Ranger, którego celem było badanie powierzchni Księżyca. Chodziło o wykonanie zdjęć srebrnego globu z jak najbliższej odległości.

16 lutego 1770 roku porażka konfederatów barskich w bitwie z Rosjanami pod Błoniem.

Inicjatorami zawiązania zbrojnego związku szlachty byli biskup kamieniecki Adam Stanisław Krasiński i marszałek nadworny koronny Jerzy August Mniszech. Początkowo konfederatom sprzyjała sytuacja geopolityczna - czuli wsparcie Turcji skonfliktowanej z Rosją, pomoc popłynęła także z Francji.

15 lutego 1933 roku dokonano zamachu na życie prezydenta elekta USA Franklina Delano Roosevelta.

Do zamachu na Roosevelta doszło w czasie, kiedy był jeszcze prezydentem elektem. Człowiekiem, który podniósł na niego rękę był niejaki Giuseppe Zangara, urodzony we Włoszech obywatel USA.

12 lutego 1810 roku we Francji wprowadzono tzw. Kodeks karny Napoleona.

Ówczesna sytuacja we Francji wymagała wprowadzenia nowych zasad prawnych.

11 lutego 1815 roku utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie.

Było to - przynajmniej w założeniu autonomiczne księstwo, którego powstanie miało być dowodem na to że Polacy na tych terenach dostają to o co walczą, a więc prawo do ograniczonego - ale jednak - samostanowienia.

10 lutego 1985 roku rozpoczęła się misja Polskiej Lotniczej Eskadry Pomocy Etiopii.

Do dziś trudno nam uwierzyć, że cywilizowany świat pozwolił na zaistnienie klęski głodu, która dotknęła Etiopię w latach 1983 -1985.

9 lutego 1945 roku w okolicach Elbląga został aresztowany Aleksander Sołżenicyn.

Wówczas był kapitanem Armii Czerwonej, a NKWD przechwyciło list, który skierował do przyjaciela. W tekście pozwolił sobie na szczerość odnośnie sowieckiej rzeczywistości i samego Stalina. Oskarżony o antyradziecką agitację trafił do więzienia.

8 lutego 1953 roku została opublikowana rezolucja Związku Literatów Polskich w Krakowie.

Jest to niechlubny dokument epoki stalinizmu w Polsce. Na ironię zakrawa fakt, że stało się to mniej niż miesiąc przed śmiercią Stalina - jednego z największych zbrodniarzy w dziejach świata. Rezolucja literatów była wymierzona w księży kurii krakowskiej, których władze oskarżyły o pracę na rzecz amerykańskiego wywiadu i wysługiwanie się imperialistom.

5 lutego 1916 roku w Zurychu otwarto Cabaret Voltaire.

Było to wydarzenie, które weszło do legendy historii kultury XX wieku. Nie da się mówić o nim, pomijając ówczesne realia.

4 lutego 1794 roku rewolucyjny Konwent Narodowy zniósł dekretem niewolnictwo we Francji i jej koloniach.

To postanowienie Konwentu, który powstał w wyniku sławetnej rewolucji francuskiej i skazał króla Ludwika XVI na śmierć miało ogromne znaczenie - przede wszystkim symboliczne.

3 lutego 1943 roku - W Siedlcach odbył się demonstracyjny pogrzeb dzieci wysiedlonych z Zamojszczyzny.

Podczas II wojny światowej na terenach przez siebie okupowanych Niemcy dali wiele przykładów bestialstwa i braku ludzkich odruchów. Pośród tego morza okrucieństwa krzywdzenie dzieci jest jedną z najstraszniejszych kart i do dziś szokuje.

Los Dzieci Zamojszczyzny - tego nie da się ani wybaczyć ani zapomnieć...

2 lutego 1931 roku Antoni Olbromski został naczelnikiem ZHP.

Trudno wyobrazić sobie historię przedwojennego harcerstwa w Polsce bez tej postaci. Nie trzeba dodawać, że Olbromskiemu przyszło żyć w niełatwych czasach.

Kiedy Tadeusz Nalepa zakładał grupę Breakout, znał już smak ogólnopolskiego sukcesu za sprawą formacji Blackout, która prezentowała dość ambitną, ale jednak bigbitową muzykę. Nalepie - po części dzięki wpływowi Franciszka Walickiego - marzyła się twórczość nowocześniejsza, hołdująca rockowym trendom z Zachodu. Udało się z nawiązką!

29 stycznia 1919 roku rozpoczęła się bitwa pod Skoczowem.

Był to chyba najważniejszy epizod niemal zupełnie dziś zapomnianej wojny. Granicznej wojny polsko-czechosłowackiej. Przyćmionej potem przez wydarzenia wojny polsko-bolszewickiej.

28 stycznia 1933 roku prezydent Niemiec Paul von Hindenburg zdymisjonował rząd Kurta von Schleichera.

Jak się później okazało, był to fatalny zwrot wydarzeń - nie tylko w politycznej historii Niemiec, ale świata.

27 stycznia 1943 roku gen. Władysław Sikorski powołał Pomocniczą Morską Służbę Kobiet.

Nie doszło by do utworzenia tego rodzaju służby, gdyby nie układ Sikorski-Majski z lipca 1941 roku i amnestia dla obywateli polskich w ZSRR. Tysiące Polaków zyskało wówczas szansę na wyrwanie z rąk NKWD.

26 stycznia 1967 roku w Wietnamie zakończyła się amerykańska operacja „Cedar Falls“.

 Operacja "Cedar Falls" była wymierzona w tzw. „żelazny trójkąt”, czyli obszar położony na północ od Sajgonu. Był on bastionem oddziałów Wietkongu, który rozwinał już swoją strategię budowi tuneli, skąd podstępnie atakował. By wykryć tunele, Amerykanie wpadli na pomysł wycinki ogromnych połaci lasów oraz co najgorsze - zrównania z ziemią biednych okolicznych wiosek, które stały się świadkami dantejskich scen. Ponad 6000 tysięcy cywilów wietnamskich straciło w tych dniach dom nad głową.

25 stycznia 1831 roku w czasie powstania listopadowego Sejm ogłosił detronizację Mikołaja I.

Tak, tak - to nie pomyłka, pamiętajmy, że to powstanie ostatecznie upadło dopiero w październiku 1831 roku. W sejmie Królestwa Polskiego pojawił się wówczas postulat detronizacji cara.

22 stycznia 1944 roku wojska amerykańskie wylądowały pod Anzio.

Alianci długo zwlekali z otwarciem frontu włoskiego. Kiedy to wreszcie się stało ważną rolę odegrały na nim także wojska amerykańskie.

21 stycznia 1924 roku urodził się Benny Hill, brytyjski aktor i komik.

Naprawdę nazywał się Alfred Hawthorne Hill. Bawił bez względu na wiek widzów. Często zarzucano mu, że jego programy hołdują najniższym gustom, ale publiczność i tak go uwielbiała.

20 stycznia 1945 roku - wykonano wyrok na jednym z przywódców kolaboracyjnego Goralenvolku Wacławie Krzeptowskim.

Kiedy Niemcy zajęli Podhale w 1939 roku natychmiast rozpoczęli zmasowaną akcję germanizacyjną, starając się przeciągnąć górali na swoją stronę.

19 stycznia 1924 roku Maurycy Zamoyski został ministrem spraw zagranicznych.

Był jedną z najbardziej wpływowych postaci międzywojennej Polski, z całą pewnością pomógł w tym jego ogromny majątek.

18 stycznia 1962 roku Francja przedstawiła tzw. drugi plan Foucheta.

O pierwszym planie Foucheta już opowiadaliśmy w naszym cyklu, dlaczego więc Francuzi rok później znów wyszli z podobną propozycją wobec innych państw Europy Zachodniej?

15 stycznia 1875 roku otwarto Operę Paryską.

To do dziś jeden z najbardziej charakterystycznych budynków francuskiej stolicy. Być w Paryżu i nie zobaczyć - przynajmniej z zewnątrz - gmachu Opery - trudno to sobie wyobrazić.

14 stycznia 1917 roku rozpoczęła działalność Tymczasowa Rada Stanu.

Zanim wyjaśnimy czym dokładnie była wspomniana Rada, należy koniecznie wspomnieć, że jej utworzenie w bezpośredni sposób wynikało z Aktu 5 listopada z 1916 roku.

13 stycznia 1943 roku Hitler ogłosił swoją decyzję o rozpoczęciu tzw. wojny totalnej.

Owo wzmożenie ideologiczne u początku roku 1943 nie było przypadkowe. Niemcy wiedzieli, czego dopuszczali się na Wschodzie ich żołnierze - jak gigantycznych zbrodni. Zemsta w tym przypadku musiała być więc straszna, a niemiecki lęk o to, jak może ona wyglądać powoli sięgał zenitu.

12 stycznia 1970 roku odbył się pierwszy regularny rejs Boeinga 747 Jumbo Jeta na trasie Nowy Jork - Londyn.

Boeing 747 to dziś maszyna niemal legendarna, jej charakterystyczny, garbaty kształt znają nawet osoby niezbyt zainteresowane lotnictwem.

11 stycznia 1991 roku Slobodan Milošević został prezydentem Serbii.

Dziś to nazwisko kojarzy się przede wszystkim z zarzutami, jakie postawił Miloševićowi Międzynarodowy Trybunał w Hadze.

8 stycznia 1939 roku - pilot szybowcowy Tadeusz Góra został odznaczony Medalem Lilienthala.

Jak wiele innych wydarzeń roku 1939 przed feralnym wrześniem także i to odeszło niestety trochę w niepamięć. Oczywiście fanom polskiego lotnictwa nie trzeba przypominać postaci Tadeusza Góry, ale warto innym przypomnieć jego osiągnięcia.

7 stycznia 1990 roku zamknięto dla zwiedzających Krzywą Wieżę w Pizie.

Nie ma co do tego wątpliwości - to jeden z najsłynniejszych budynków świata. Co prawda źródło tej popularności wynika nie tyle w architektonicznego rozmachu czy kunsztu wykonania a z... powiększającego się na przestrzeni wieków odchylenia od pionu.

6 stycznia 1914 roku w Warszawie otwarto Most Poniatowskiego.

Trudno sobie dziś wyobrazić naszą stolicę bez tego mostu. Jak łatwo zgadnąć, podobnie jak Warszawy, także i jej najbardziej rozpoznawalnego mostu historia nie oszczędzała.

5 stycznia 1959 roku - amerykańska prasa rozpisuje się o przyłączeniu się Alaski do USA.

Dziennikarze mieli wówczas o czym pisać, tym bardziej, że to wydarzenie było spodziewane od dawna. Dwa dni wcześniej - 3 stycznia 1959 roku Alaska jako 49. stan przystąpiła do Unii.

4 stycznia 1762 roku  wojna siedmioletnia weszła w nową, finalną fazę.

Z całą pewnością właśnie w początkach roku 1762 ten konflikt zmienił po raz kolejny swoje oblicze.

1 stycznia 1821 roku ukazało się pierwsze wydanie „Kurjera Warszawskiego”.

31 grudnia 1944 roku Krajowa Rada Narodowa powołała Rząd Tymczasowy.

Był to wyjatkowo gorzki sylwestrowy dzień dla większości Polaków, choć większość tego dnia nie zdawała sobie sprawy z tego, jakie decyzje zapadają w ich sprawie w Moskwie.

30 grudnia 1896 roku Hiszpanie rozstrzelali filipińskiego bohatera narodowego José Rizala.

To postać, której nazwisko kojarzy chyba każdy Filipińczyk. Jego tragiczna śmierć to kolejny punkt na niezwykle długiej liście grzechów kolonializmu.

29 grudnia 1920 roku podniesiono banderę na kanonierce „Komendant Piłsudski”.

Jednostkę tę zbudowano w Finlandii, jeszcze na zamówienie carskiej marynarki wojennej. W obliczu niepewnej sytuacji w Rosji Finowie przejęli ją w roku 1917 i trzy lata później odsprzedali odrodzonej Polsce.

28 grudnia 1936 roku doszło do katastrofy lotniczej pod Suścem.

Tę malowniczą wieś, dziś położoną w województwie lubelskim, znają doskonale wielbiciele podróży po naszym kraju. W roku 1936 trafiła na łamy gazet nie za sprawą swych walorów przyrodniczych a z powodu wydarzenia, które wtedy nad tym rejonem Polski było wydarzeniem niecodziennym. Z powodu katastrofy lotniczej...

25 grudnia 1840 roku w Paryżu została zorganizowana tzw. uczta grudniowa z udziałem Mickiewicza i Słowackiego.

Jak wielu mitami obrosło to wydarzenie! Wśród wielbicieli dawnej literatury ta legenda ma wciąż wielką siłę oddziaływania.

24 grudnia 1777 roku James Cook odkrył Wyspę Bożego Narodzenia.

James Cook był organizatorem i kierownikiem aż trzech wypraw dookoła świata - wówczas był to nie lada wyczyn i wielka odpowiedzialność.

23 grudnia 1913 roku prezydent USA Thomas Woodrow Wilson podpisał ustawę powołującą System Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych.

Tak zwana rezerwa federalna pełni w Stanach Zjednoczonych rolę banku centralnego. Choć to prezydent Wilson podpisał ustawę ją powołującą w 1913 roku, podobne pomysły pojawiały się w USA już wcześniej.

22 grudnia 1988 roku w Lublinie zmarł Jan Ziemski, artysta malarz.

21 grudnia 1967 roku przez australijskie media przetacza się burza w związku z wypadkiem premiera Australii Harold Holta.

Ta sprawa do dziś nie doczekała się pełnego wyjaśnienia, czy może raczej wiele osób nie wierzy w wersję oficjalną. Czy wpływowy australijski polityk utonął podczas kąpieli w morzu, czy za jego śmiercią ktoś stał?

18 grudnia 1916 roku - zakończyła się bitwa pod Verdun.

17 grudnia 1970 roku oddziały Milicji Obywatelskiej i wojska ostrzelały tłum pracowników Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni.

Ten dzień zapisał się w historii Polski jako "czarny czwartek"...

16 grudnia 1948 roku - Ukazało się pierwsze wydanie „Trybuny Ludu”.

Cel założenia tego pisma był jasny od samego początku. Zresztą był to wszak organ prasowy Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

15 grudnia 1939 roku - powołano tak zwany Bank Emisyjny w Polsce.

To nieco zapomniany epizod okupacyjnej rzeczywistości.

14 grudnia 1962 roku amerykańska sonda Mariner 2 jako pierwszy ziemski obiekt zbliżyła się do Wenus.

Wówczas było to wielkie osiągnięcie dla nauki i wszystkich amerykańskich badaczy zaangażowanych w eksplorację kosmosu.

11 grudnia 1918 roku w Lublinie urodził się Zygmunt Kałużyński.

10 grudnia 1848 roku Ludwik Napoleon Bonaparte wygrał wybory prezydenckie we Francji.

Co z perspektywy czasu może bardzo dziwić, były to jedyne w pełni powszechne wybory prezydenckie we Francji aż do roku - uwaga - 1965. Nie znaczy to wcale, że nie wzbudzały kontrowersji.

9 grudnia 1952 roku zaczął ustępować tak zwany wielki smog londyński.

Był to niecodzienny i tragiczny epizod w dziejach tego wielkiego miasta.

8 grudnia 1980 roku w Nowym Jorku został zastrzelony John Lennon.

Dlaczego doszło do tego zabójstwa? Czy było tylko efektem działania szaleńca, czy jak sądzi młodszy syn Lennona, Sean, zamachowiec był tylko bezwolnym wykonawcą? Jedno jest pewne - świat stracił wyjątkowego człowieka, którego twórczość nadal rezonuje i inspiruje.

7 grudnia 1867 roku urodził się Jan Michał Rozwadowski.

Był jednym z najsłynniejszych polskich językoznawców, ale dziś znany jest tylko wąskiemu gronu specjalistów. Przypomnijmy więc tę niezwykłą postać.

4 grudnia 1911 roku urodził się Andrzej Szalawski, aktor.

Bucholtz w "Ziemi Obiecanej", Jurand w "Krzyżakach", przewodniczący sądu w "Znachorze". Każdy z nas kojarzy te role, ale nie wszyscy wiedzą jak zagmatwane, tragiczne i do dziś nie do końca wyjaśnione były losy aktora, który stworzył te ekranowe kreacje.

3 grudnia 1940 roku Cyryl Ratajski został Delegatem Rządu na Kraj.

Życie Ratajskiego to niezwykle ciekawa biografia. Oddająca trudne polskie losy tamtych czasów.

2 grudnia 1942 roku Enrico Fermi uruchomił w Chicago pierwszy reaktor jądrowy.

Fermi był słynnym włoskim fizykiem. Jego sława stała się światową, kiedy w roku 1938 otrzymał Nagrodę Nobla. 

1 grudnia 1944 w Lublinie ukazał się pierwszy odcinek Polskiej Kroniki Filmowej.

30 listopada 1936 roku w Londynie doszczętnie spłonął Kryształowy Pałac.

Jak wielka szkoda, że doszło do tego pożaru. Gdyby tak się nie stało, dziś Kryształowy Pałac byłby z całą pewnością wizytówką Londynu.

27 listopada 1971 roku zmarł Zenon Kononowicz - malarz, grafik i pedagog.

26 listopada 1972 roku odbyła się premiera 1. odcinka serialu telewizyjnego "Chłopi".

To zadziwiające, jak wiele znakomitych seriali wyprodukowano w Polsce w latach siedemdziesiątych. Gdybyśmy mieli wskazać te najlepsze, z całą pewnością na myśl przyjdą takie tytuły jak "Lalka" w reżyserii Ryszarda Bera, "Polskie Drogi" Janusza Morgersterna i właśnie "Chłopi" w reżyserii Jana Rybkowskiego.

25 listopada 1937 roku podniesiono banderę na niszczycielu ORP „Błyskawica”.

To ponoć najstarszy na świecie zachowany niszczyciel, obecnie zacumowany w gdyńskim porcie jako okręt muzeum.

24 listopada 1970 roku w lubelskiej FSC wyprodukowano 100-tysięcznego Żuka.

Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie była w II połowie XX wieku jednym z największych zakładów przemysłowych w kraju, a flagowym modelem w ponad 50-letniej historii był produkowany przez 40 lat lubelski Żuk.

23 listopada 1976 roku nurek Jacques Mayol jako pierwszy zszedł na głębokość poniżej 100 metrów bez aparatu oddechowego.

Był chyba najsłynniejszym francuskim nurkiem, często nazywanym przez prasę "człowiekiem-delfinem".

20 listopada 1947 roku późniejsza królowa brytyjska Elżbieta II poślubiła Filipa Mountbattena.

Brytyjska rodzina królewska nie zapatrywała się zbyt przychylnym okiem na wybór Elżbiety...

9 listopada 1946 roku rozpoczęła się I wojna indochińska.

Ten konflikt można przyrównać do otwarcia puszki Pandory. Propaganda komunistyczna nazywała go brudną wojną z oczywistych - propagandowych - powodów, ale nie ulega wątpliwości, że uwikłanie się Francuzów w tę wojnę było wielkim błędem.

18 listopada 1945 roku w Warszawie odsłonięto Pomnik Braterstwa Broni.

Był to niezwykle gorzki moment w historii Warszawy. Niemal miasto widmo, wyburzone niemal do cna przez niemieckich barbarzyńców po upadku powstania rok wcześniej. Powstańcy nie otrzymali pomocy od Sowietów, których armia stała po drugiej stronie rzeki - Stalin przyglądał się unicestwianiu stolicy Polski i różnymi decyzjami przedłużał tylko jej konanie. W listopadzie 1945 roku zaś pierwszym pomnikiem, jaki ustawiono w podnoszącej się powoli z gruzów Warszawie był Pomnik Braterstwa Broni...

17 listopada 2003 roku Arnold Schwarzenegger rozpoczął urzędowanie jako 38. gubernator stanu Kalifornia.

Patrząc z jednej strony to kariera w iście amerykańskim stylu, ale nie zapominajmy, że to także owoc determinacji i żelaznej dyscypliny. Najbardziej zadziwiające jest w życiu człowieka, urodzonego w austriackim Thal to, w jak różnych dziedzinach potrafił odnieść sukces.

16 listopada 1972 roku - w Paryżu została przyjęta Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego.

Dziś termin dziedzictwo kulturowe jest oczywistym i nikomu nie trzeba tłumaczyć, co kryje się pod tym pojęciem. Warto jednak pamiętać, że nie zawsze tak było.

13 listopada 1889 roku - urodziła się Jadwiga Falkowska, polska harcmistrzyni, żołnierz AK.

To piękny życiorys, który warto przypomnieć. Jak w soczewce skupia on bowiem los Polski tamtych czasów. 

12 listopada 1921 roku rozpoczęła się konferencja waszyngtońska.

Było to jedno z bardzo wielu spotkań dyplomatycznych, związanych z porządkiem świata po I wojnie światowej. Choć działania wojenne ustały w 1918 roku reperkusje tego gigantycznego konfliktu były długofalowe i wielopłaszczyznowe. Zmienił się układ sił.

11 listopada 1918 roku Ignacy Daszyński udał się wraz z częścią rządu do Warszawy i złożył dymisję na ręce Józefa Piłsudskiego.

Do dziś trwają spory historyków, czy stało się to 11 czy już 12 listopada. Mniejsza o to - najważniejszy był wydźwięk tego wydarzenia w tym przełomowym dla Polaków czasie. 

10 listopada 1942 roku - Winston Churchill wypowiedział słynne słowa dotyczące zwycięskiej II bitwy pod El Alamein

Nawet ktoś kto nie interesuje się historią na pewno zetknął się z tymi słowami Churchilla. Brzmiały one: "To nie jest koniec. To nie jest nawet początek końca. Ale to jest, być może, koniec początku". Przypomnijmy zatem ich historyczny kontekst.

9 listopada 1920 roku została zawarta Konwencja polsko-gdańska.

Był to dokument, którego przygotowanie zajęło sporo czasu, ale tylko jedna ze stron była zainteresowana respektowaniem ustaleń w nim zawartych. Wolne Miasto Gdańsk - autonomiczne miasto państwo powstałe pod auspicjami Ligi Narodów było w swej istocie jeszcze jednym zarzewiem konfliktu w okaleczonej pierwszą wojną światową Europie.

6 listopada 1937 roku  Włochy przystąpiły do Paktu antykominternowskiego.

Najpierw kilka słów o genezie samego paktu. Głównymi inspiratorami tego antysowieckiego dokumentu byli oczywiście Niemcy. Hitler od samego początku swojego urzędowania w roli kanclerza nie ukrywał się z jawnie antykomunistycznymi poglądami, co szybko znalazło ujście w wydawanych przez niego zarządzeniach.

5 listopada 1605 roku udaremniono zamach na życie króla Anglii i Szkocji Jakuba I

Wielu turystów nie znających dobrze angielskiej historii zastanawia się, będąc 5 listopada w Wielkiej Brytanii, skąd to zamiłowanie do fajerwerków i wszechobecnego tego dnia hałasu. Wszystko ma swoje źródło w historii i to dość odległej.

4 listopada 1944 roku w Budapeszcie niemieccy saperzy omyłkowo wysadzili część Mostu Małgorzaty.

Może zadecydował element paniki - wojna była już wszak formalnie przegrana - Niemcy jednak panicznie bojąc się - jak najbardziej zasłużonej - zemsty bronili się fanatycznie.

3 listopada 1971 roku w Warszawie zmarła Janina Porazińska, autorka literatury dziecięcej i młodzieżowej,  redaktorka pism dla dzieci, założycielka Płomyka. 

„W Wojtusiowej izbie” , „Był sobie król” czy też „Szewczyk Dratewka” należą do klasyki polskiej literatury dziecięcej. Kształtując dziecięcą wrażliwość i wyobraźnię, wychowały kilka pokoleń Polaków.

2 listopada 1932 roku - Józef Beck został ministrem spraw zagranicznych w rządzie Aleksandra Prystora.

Postać Becka kojarzymy najczęściej z dramatycznymi miesiącami tuż przed wybuchem II wojny światowej, a przecież w polskim życiu politycznym pełnił on ważne funkcje już wiele lat wcześniej. 

30 października 1873 roku ksiądz i pszczelarz Jan Dzierżoń został ekskomunikowany.

Jan Dierżoń to postać niezwykle zasłużona dla pszczelarstwa. Nie bez powodu tak często w wielu fachowych opracowaniach jest nazywany „ojcem współczesnego pszczelarstwa”.

29 października 1863 roku założono Międzynarodowy Czerwony Krzyż.

To ponadnarodowa organizacja humanitarna, niosąca pomoc ofiarom konfliktów i wojen. Warto wspomnieć, że jej potoczna nazwa nie do końca jest tą prawidłową.

28 października 1939 roku Niemcy przeprowadzili w podtoruńskiej Barbarce pierwszą zbiorową egzekucję polskich więźniów.

Od pierwszych dni wojny z Polską a potem okupacji Niemcy rozpętali nieznaną wczesniej spiralę terroru. To, co wydarzyło się w jesienne dni w podtoruńskiej Barabarce podkreśla ich - nomen omen - barbarzyńskie postępowanie.

Opowieści o tym, że SS było zbrodniczą formacją a regularna armia niemiecka podczas II wojny walczyła honorowo można włożyć między bajki. Mordercze instynkty był równie silne w obu przypadkach. Historia ludzkości zna niewiele przypadków aż tak daleko posuniętych przykładów okrucieństwa i braku ludzkich odruchów.

27 października 1922 roku rozpoczął się faszystowski zamach stanu zwany marszem na Rzym.

Wielu historyków uważa, że traktaty kończące I wojnę światową były w wielu przypadkach zarzewiem nowych konfliktów, które w kolejnych latach pozwoliły dojść do władzy takim jednostkom jak Mussolini.

26 października 1937 roku odbyła się premiera filmu "Dziewczęta z Nowolipek" w reżyserii Józefa Lejtesa.

Zawsze kiedy oglądamy polskie filmy zrealizowane niedługo przed wybuchem II wojny światowej, wielu z nas zadaje sobie pytanie - co by było, gdyby? Jak rozwinąłby się nasz przemysł filmowy, gdyby nie straszna cezura września 1939 roku?

23 października 1944 roku w Lublinie został powołany UMCS.

UMCS to (oczywiście obok KUL-u) największa i najstarsza uczelnia Lublina.

22 października 1873 roku zawarto Sojusz Trzech Cesarzy.

Nic dziwnego, że właśnie wtedy nastąpiło porozumienie monarchów trzech mocarstw - Imperium Rosyjskiego, Cesarstwa Niemieckiego i Austro-Węgier. Mieszkańcy owych imperiów w swej przeważającej części mieli już dość panujących stosunków społecznych i naciskali w przeróżny sposób na szeroko pojętą liberalizację.

21 października 1959 roku w Nowym Jorku otwarto Muzeum Guggenheima.

To tak słynny i charakterystyczny budynek, że często, choć mieści w sobie niezliczoną ilość wspaniałych dzieł, sam bywa nazywany dziełem sztuki. Każdy, kto choć raz był w Nowym Jorku z rozrzewnieniem wspomina moment, w którym pierwszy raz ujrzał bryłę muzeum i wspinał się białym, owalnym, wznoszącym się korytarzem.

20 października 1791 roku Sejm Czteroletni uchwalił akt Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów.

Był to dokument zawierający szczegółowe przepisy wykonawcze do Konstytucji 3 maja. Co szczególnie istotne, te ostatnie dotyczyły unii polsko-litewskiej.

19 października 1943 roku  rozpoczęła się konferencja moskiewska.

Warto pamiętać o ustaleniach, które zapadły na tym spotkaniu ówczesnych aliantów.

16 października 1978 roku - polski kardynał Karol Wojtyła został wybrany na papieża.

15 października 1962 roku rozpoczął się kryzys kubański.

Historycy lubią używać określenia "świat wstrzymał oddech". Rzadko kiedy ma ono tak dobre uzasadnienie, jak w przypadku próby opisu tak zwanego kryzysu kubańskiego.

Fot. www.wikipedia.org

14 października 1947 roku - Amerykanin Chuck Yeager na samolocie Bell X-1 jako pierwszy pilot przekroczył barierę dźwięku.

II wojna światowa sprawiła, że przemysł lotniczy - szczególnie w jego wojskowym wydaniu niezwykle się rozwinął. Powojenny wyścig zbrojeń rozkręcającej się zimnej wojny dał zaś tylko ku temu kolejne bodźce.

13 października 1906 roku - Została założona Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.

To dziś najstarsza uczelnia ekonomiczna w kraju. Jej losy w XX wieku były burzliwe, ale czy biorąc pod uwagę trudną polską historię mogło być inaczej?

12 października 1938 roku - założono miasto Stalowa Wola.

Wszystko zaczęło się tak naprawdę od wypowiedzi ówczesnego ministra spraw wojskowych w Polsce, generała Tadeusza Kasprzyckiego, który o planie budowy słynnego Centralnego Okręgu Przemysłowego mówił, że - tu cytat - "jest to stalowa wola narodu polskiego wybicia się na nowoczesność".

9 października 1962 roku w trakcie defilady wojsk Układu Warszawskiego w Szczecinie doszło do tragicznego wypadku.

Przed długie lata sprawę tę starano się ze wszelkich sił tuszować. Mimo skali tragedii w dużym stopniu się to udało, a wiedza o tym wydarzeniu pozostaje niewielka.

8 października 1979 roku w Muzeum Narodowym w Krakowie otwarto wystawę "Polaków Portret Własny".

Było to wydarzenie, które zyskało wielką popularność. Zaskakujące, że w schyłkowej fazie okresu gierkowskiego, kiedy doskwierały trudności dnia codziennego, tak wiele osób - z całej Polski - odwiedziło tę wystawę.

7 października 1944 roku utworzono Państwowy Urząd Repatriacyjny.

Decyzje o powojennym losie Polski zapadły już w Teheranie w 1943 roku, potem konferencja w Jałcie tylko je potwierdziła. Przy cichej zgodzie Anglików i Amerykanów Sowieci zabrali się się więc do "pracy".

Dobrym tego przykładem powołanie jesienią 1944 roku - na mocy dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego - Państwowego Urzędu Repatriacyjnego.

6 października 1969 w gmachu przy ul. Narutowicza 4 w Lublinie odsłonięto tablicę upamiętniającą przechowywanie w czasie II wojny światowej obrazów "Bitwy pod Grunwaldem" i "Kazanie Skargi".

Ta opowieść to materiał na pasjonujący film sensacyjny.

5 października 1925 roku rozpoczęła się konferencja w Locarno.

W literaturze poświęconej temu wydarzeniu często używa się sformułowania "traktat z Locarno", choć tak naprawdę była to seria odrębnych układów opracowanych i podpisanych w tej szwajcarskiej miejscowości.

2 października 1944 roku - 63. dzień powstania warszawskiego

Był to jeden z najsmutniejszych, najbardziej przygnębiających dni w historii Polski w XX wieku. To że Powstanie - przypominające niemal antyczną tragedię - jest skazane na niepowodzenie, było boleśnie jasne.

1 października 1961 roku w Lublinie zakończono budowę kina „Kosmos”.

Lata powojenne to dynamiczny rozwój polskiej kinematografii, ze szczególnym ożywieniem w latach 60-tych. Swą działalność wznowiły kina przedwojenne (często pod zmienioną nazwą), powstawały też nowe, w Lublinie - kino „Bajka” czy też największe na Lubelszczyźnie – kino „Kosmos”.

30 września 1949 roku zlikwidowano most powietrzny do Berlina Zachodniego.

Ta operacja - zwana mostem powietrznym - była wynikiem jednego z najgorętszych - choć paradoksalnie to brzmi - kryzysów zimnej wojny. Wielu uważało, że kolejna konwencjonalna wojna wisi na włosku, tym razem nie wywołana przez Niemców, choć na ich terytorium toczono spór.

29 września 1997 roku ukazał się album "Bridges to Babylon" grupy The Rolling Stones.

Fani Stonesów doskonale wiedzą, że w zespole Keith Richards odpowiada za pilnowanie rockowego ognia, a Mick Jagger artystycznie flirtuje z nowymi trendami. Album "Bridges to Babylon" zawiera  liczne przykłady rozchodzenia się kreatywnych ścieżek dwóch głównych Stonesów.

28 września 1902 roku w Sanoku odsłonięto pomnik Tadeusza Kościuszki.

Historia tego pomnika to niemal krótkie streszczenie z trudnej historii Polski.

25 września 1950 roku z Puszczy Białowieskiej został wywieziony ostatni żubrobizon.

To dość osobliwa historia. Najpierw jednak  wyjaśnienie dotyczące samego żubrobizona. Jak łatwo zgadnąć był to mieszaniec międzygatunkowy, który powstał w wyniku skrzyżowania żubra europejskiego i amerykańskiego bizona.

24 września 1944 roku - 55. dzień powstania warszawskiego: upadł Czerniaków.

Czasem - chyba słusznie - powstanie warszawskie historycy przyrównują go antycznej tragedii, w której nie ma dobrego wyjścia z sytuacji. Z jednej strony okrucieństwo Niemców, skumulowana przez laty chęć odwetu na nich, z drugiej oderwane od rzeczywistości decyzje rządu londyńskiego, niedokładne oszacowanie sił niemieckich, obojętność aliantów i przede wszystkim postępowanie Stalina.

23 września 1893 roku została spisana tzw. "Przepowiednia z Tęgoborza".

22 września 1944 roku PKWN zawarł z Litwą tzw. układ republikański.

Jak wiemy - wielokrotnie o tym mówiliśmy w naszym cyklu - Stalin za przyzwoleniem zachodnich aliantów nie czekał z podporządkowaniem sobie ziem polskich do konca wojny. Sowieci przejmowali administrację, instalowali sobie podległe władze szybko i bez najmniejszych skrupułów. Zachód udawał, że wszystko odbywa się zgodnie z prawem, bo wolał nie drażnić Moskwy. Oczywiście wszystko kosztem Polski.

21 września 1945 roku masowiec „Kraków”  zawinął do zrujnowanego portu w Gdyni.

Nie byłoby w tym wydarzeniu nic nadzwyczajnego, gdyby nie fakt, że był to pierwszy polski statek, który zawinął do portu gdyńskiego w powojennej Polsce. Zadziwiające jak blisko wielu ważnych momentów w historii była ta jednostka.

18 września 1958 roku - W Warszawie rozpoczął się I Festiwal Jazz Jamboree - wtedy pod nazwą "Jazz'58".

Dziś to już marka sama w sobie - to wszak jeden z najstarszych festiwali jazzowych w Europie. U jego zarania trzeba było jednak stoczyć wiele bojów, by w ogóle mógł ona zaistnieć. 

17 września 1939 roku strona radziecka przekazuje polskiemu ambasadorowi notę o rozpadzie państwa polskiego.

Stalin zwlekał z wypełnieniem tajnych postanowień traktatu Ribbentrop-Mołotow, czekając na reakcję Zachodu na najazd Hitlera na Polskę. Kiedy konkretnej reakcji - z wyjątkiem dyplomatycznych gestów - nie było - poczuł się ośmielony. Wszystko miało odbyć się pod pełnymi eufemizmów hasłami.

16 września 1937 roku odbyła się premiera filmu "Znachor" w reżyserii Michała Waszyńskiego.

Wszyscy znamy i pamiętamy (wszak telewizja nie da nam zapomnieć) znakomitą ekranizację "Znachora" wyreżyserowaną przez Jerzego Hoffmana w roku 1981. Warto jednak przypomnieć, że już przed wojną przeniesiono tę powieść Tadeusza Dołęgi Mostowicza na ekran z równie wielkim powodzeniem. To fakt znany tylko wielbicielom historii polskiego kina. Być może gdyby nie straszne lata wojny, byłoby inaczej.

15 września 1946 roku - Powstała Ludowa Republika Bułgarii.

Była to kolejna smutna data w powojennej historii Europy Wschodniej. Wówczas było już boleśnie oczywiste to, że tereny te znalazły się w orbicie sowieckich wpływów. Alianci nie widzieli potrzeby wstawienia się za losem tych, którzy znaleźli się po niewłaściwej stronie tworzącej się właśnie żelaznej kurtyny.

14 września 1980 roku odsłonięto Pomnik Katyński w Toronto.

Było to wydarzenie wielkiej wagi dla odkłamywania zbrodni katyńskiej. Pomnik w Toronto był bowiem pierwszym tego rodzaju pomnikiem w miejscu publicznym na terenach miejskich.

11 września 1944 roku Krajowa Rada Narodowa uchwaliła Ustawę o organizacji i zakresie działania rad narodowych.

Owa rada nie miała zbyt wiele wspólnego z realnym zarządzaniem krajem, była po prostu lokalnym instrumentem władzy sowieckiej, w tym przypadku na ziemiach polskich. Wojna jeszcze trwała, ale Stalin nie zamierzał zwlekać z konsumpcją łupu, który otrzymał dzięki tchórzostwu aliantów.

10 września 1974 roku Portugalia uznała niepodległość Gwinei Bissau.

Historię małych państw afrykańskich Europejczycy znają bardzo słabo, jeśli potrafią wymienić nazwy ich stolic już jest dobrze. Po części to wina systemów edukacyjnych, w przypadku zaś niektórych krajów, które był kolonialnymi potęgami, to dowód stosunkowo krótkiej pamięci...

9 września 1939 roku Niemcy dopuścili się zbrodni na polskich jeńcach wojennych w Ciepielowie.

Już to jedno wydarzenie zdaje kłam teorii, że regularna armia niemiecka w II wojnie światowej nie dopuszczała się podobnych aktów terroru, jak jednostki SS. Po 1 września 1939 roku na ziemiach polskich takich przykładów były - niestety - tysiące, ale mord w Ciepielowie był o tyle szczególny, że bardzo dobrze udokumentowany.

8 września 2004 roku sonda kosmiczna "Genesis" rozbiła się podczas lądowania.

Ta bezzałogowa sonda została wysłana w przestrzeń kosmiczną w sierpniu 2001 roku. Celem jej misji było zebranie jak największej ilości informacji na temat wiatru słonecznego.

7 września 1989 roku rozwiązano Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej

Nie bez przyczyny ta organizacja powstała w 1956 roku, kilka miesięcy po wydarzeniach Poznańskiego Czerwca. Komunistyczne władze zorientowały się, że potrzebują kolejnego elementu kontroli społeczeństwa na wypadek tego rodzaju okoliczności.

4 września 1939 roku Niemcy urządzili tzw. „krwawy poniedziałek” w Częstochowie.

Od pierwszych dni wojny, kiedy zaatakowali Polskę, Niemcy rozkręcili spiralę terroru i przemocy. Nie chodziło wszak tylko o zdobycze terytorialne czy gospodarcze. Chodziło o fizyczną eksterminację Polaków - kobiet, mężczyzn, dzieci.

3 września 1980 roku podpisano porozumienia jastrzębskie.

O słynnych dwudziestu jeden sierpniowych postulatach z roku 1980 słyszeliśmy wszyscy, Ich swoistym dopełnieniem były postulaty związane z tak zwanymi porozumieniami jastrzębskimi, podpisanymi 3 września tego samego roku. 

2 września 1945 roku powstała konspiracyjna organizacja Wolność i Niezawisłość.

Nawet data założenia WiN - dzień po kolejnej rocznicy ataku Niemiec na Polskę - wydaje się symboliczna. Był to wyjątkowo gorzki czas dla Polaków. Tak wiele wycierpieli przez lata okupacji dziesiątkowani przez niemiecki i sowiecki terror, by teraz - kiedy oficjalnie druga wojna światowa dobiegła już końca - znów znaleźć się pod obcym butem.

1 września 1939 roku w obliczu niemieckiej agresji prezydent Ignacy Mościcki wprowadził stan wojenny na terytorium Polski.

Warto przypomnieć, że ówczesne państwo niemieckie napadło na nas bez wcześniejszego wypowiedzenia wojny.

31 sierpnia 1920 roku Polacy wygrali bitwę z bolszewikami pod Komarowem.

O bitwie warszawskiej powiedziano i napisano bardzo dużo. Fakt była przełomowa nie tylko w dziejach Polski ale i Europy. Ale o walkach pod Komarowem także powinniśmy pamiętać z prostego powodu - był to największy sukces polskiej kawalerii w całej wojnie z bolszewikami.

28 sierpnia 1938 roku w Stoczni Gdyńskiej położono stępkę pod drobnicowiec „Olza”.

Dlaczego warto pamiętać o tej jednostce pływającej? Po pierwsze - jej historia była niezwykle zawikłana i przez wiele lat niejasna. Po drugie - co chyba najważniejsze - był to pierwszy polski pełnomorski statek drobnicowy, wyprodukowany od czasu odzyskania niepodległości w 1918 roku.

27 sierpnia 1965 roku Elvis Presley spotkał się w swej rezydencji z muzykami grupy The Beatles.

Wydawać by sie mogło, że takie spotkanie było fantastyczną okazją, podczas której Beatlesi poznali wreszcie osobiście swojego idola. Gdyby nie Presley, Beatelsów pewnie by nie było - i Lennon i McCartney wielokrotnie wspominali, jak bardzo jego wpływ zmienił ich życie.

26 sierpnia 1826 roku w Lublinie odbyło się uroczyste odsłonięcie pomnika Unii Lubelskiej.

25 sierpnia 1920 roku zakończyła się Bitwa Warszawska.

Często, kiedy czytamy o ważnych bitwach z dawnych czasów pojawia się sformułowanie "przełomowa". I choć bywa ono nadużywane, to w tym przypadku ma ono uzasadnienie. Ba - może to nawet zbyt mało powiedziane...

24 sierpnia 1821 roku podpisano układ z Cordoby.

Mieszkańcom Europy ta data niewiele powie, ale dla Meksyku był to moment przełomu, bo wreszcie nastąpiło ich uniezależnienie od Hiszpanów, uciskających miejscową ludność od bardzo dawna.

21 sierpnia 1911 roku z paryskiego Luwru skradziono obraz "Mona Lisa" autorstwa Leonarda da Vinci.

20 sierpnia 1988 roku zakończyła się wojna iracko-irańska.

Konflikty w tym rejonie świata zwykle mają wielu zakulisowych graczy. W czasie zimnej wojny to, kto należał do owych "graczy" było jasne, choć oba mocarstwa - USA i ZSRR - starały się dbać o pozory neutralności. Wojna iracko-irańka, niewątpliwie mająca swoje przyczyny w wybuchowej mieszance lokalnych konfliktów, przyciągała uwagę świata.

19 sierpnia 1944 roku wybuchło tzw powstanie paryskie

Historia rzadko bywa sprawiedliwa, a zestawienie dwóch powstań przeciwko Niemcom z sierpnia 1944 roku jest tego dowodem. Kiedy Warszawa krwawiła w powstaniu, wcześniej zaznawszy okrutnej okupacji, Paryż zbytnio nie ucierpiał w walkach wyzwoleńczych, a Francuzi przez większość czasu po przegranej wojnie obronnej balansowali na granicy jawnej kolaboracji. 

18 sierpnia 1949 roku upaństwowiono Teatr Miejski w Lublinie i nadano mu imię Juliusza Osterwy.

17 sierpnia 1980 roku gdański Międzyzakładowy Komitet Strajkowy przedstawił swoich 21 postulatów.

To było wyjątkowe gorące lato, choć Polska wówczas zmagała się z ulewami i powodzią. W lipcu wiele miast Lubelszczyzny ogarneły masowe strajki, które przeszły do historii pod hasłem Lubelski Lipiec.

O sierpniowych strajkach na Wybrzeżu napisano bardzo wiele, podobnie zreszta jak o słynnych 21 postulatach. Pytanie tylko czy oprócz pierwszego - zawierającego postulat stworzenia wolnych związków zawodowych - pamiętamy resztę?

14 sierpnia 1877 roku w Lublinie urodził się Aleksander Zelwerowicz.

Znakomity aktor teatralny i filmowy, ceniony reżyser,  dyrektor teatrów, współtwórca Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Łodzi.

13 sierpnia 1923 roku - Żaglowiec „Lwów” jako pierwsza jednostka pod polską banderą przepłynął równik.

Z oczywistych powodów po odzyskaniu niepodległości Polska nie mogła szybko stać się morską potęgą, ale bardzo wiele udało się osiągnąć, nim spotkała nas kolejna wojna. Już budowa Gdyni świadczy o potencjale i pracowitości ówczesnych rodaków.

12 sierpnia 1898 roku zawarto pokój kończący wojnę amerykańsko-hiszpańską.

Ten konflikt amerykańsko - hiszpański zniknął w mrokach dziejów. Jakie były jego przyczyny?

1 sierpnia 1942 roku - Zofia Kossak-Szczucka opublikowała zdecydowany protest przeciw zagładzie Żydów.

To ważny dokument. Dowód człowieczeństwa i chrześcijańskiej postawy w nieludzkich czasach niemieckiej okupacji. 

Turcja - czy raczej Impreium Osmańskie według ówczesnego nazewnictwa - w pierwszej wojnie światowej stanęła - mówiąc delikatnie - po złej stronie mocy, będąc sojusznikiem tak zwanych państw centralnych, czyli Cesarstwa Niemieckiego, Austro-Węgier i cestarstwa Bułgarii. Kiedy trwająca kilka lat krwawa bezsensowna rzeź dobrnęła wreszcie do finału, bardzo długo trwały rozmowy przy dyplomatycznych stołach o tym, jak ma wyglądać porządek powojenny.

7 sierpnia 1908 roku w Austrii odkryto figurkę Wenus z Willendorfu.

To bez wątpienia jedno z najsłynniejszych znalezisk XX wieku. Nie był to jednak wynik prac archeologów - figurkę, wraz z dwiema podobnymi, odkryto przy okazji zwykłych prac drogowych.

6 sierpnia 1945 roku nad Hiroszimą eksplodowała bomba atomowa.

Nigdy nie ustaną dywagacje historyków nad sensem strasznych bombardowań w Hiroszimie i Nagasaki, które przeprowadzili Amerykanie, dla - takie było oficjalne tłumaczenie - jak najszybszego zakończenia wojny. Tak naprawdę jednak była to wielowiątkowa decyzja, która niosła ze sobą brzemienne w skutki konsekwencje.

5 sierpnia 1953 roku odbyła się premiera filmu wojennego "Stąd do wieczności".

Była to adaptacja filmowa znakomitej powieści Jamesa Jonesa o tym samym tytule. Jones specjalizował się w tamatyce wojennej, książka więc niezwykle trzymała w napięciu. Film w tym jej nie ustępował i nawet po wielu latach dzieło autorstwa reżysera Freda Zinnemanna robi wrażenie. Głównie fantastyczną rolą... Franka Sinatry.

4 sierpnia 1656 roku do Lublina ponownie zawitał Jan Kazimierz.

Lublin stał się w tym czasie stolicą Polski.

3 sierpnia 1914 roku Józef Piłsudski utworzył w Krakowie Pierwszą Kompanię Kadrową.

Losy tego pododdziału piechoty obrosły taką legendą, że warto przypomnieć suche fakty - nie mniej interesujące.

Amerykańscy żołnierze, którzy pojawili się w Europie, kiedy otworzył się wreszcie drugi front, byli zszokowani okrucieństwem toczonej w Europie wojny, a przede wszystkim bestialstwem w niemieckim wydaniu. Operacja "Cobra", którą przeprowadziły siły amerykańskie od 25 lipca do 31 lipca 1944 roku miał na celu przerwanie linii niemieckiej obrony i umożliwienie wyrwania się z Normandii.

30 lipca 1882 roku otwarto Dworzec Tatrzański w Zakopanem.

To jeden z legendarnych budynków słynnego tatrzańskiego miasta. Na początku jednak wyjaśnienie - nigdy nie pełnił on funkcji dworca. Był nim tylko z nazwy.

29 lipca 1920 roku utworzono Wojskowe Gubernatorstwo Warszawy.

Tego dnia (był to czwartek) losy naszego kraju, który tak niedawno odzyskał niepodległość może nie wisiały na włosku, ale sytuacja była bardzo napięta. Wojna polsko-bolszewicka powoli wchodziła w decydującą fazę.

28 lipca 1928 roku w Amsterdamie rozpoczęły się IX Letnie Igrzyska Olimpijskie.

Rok 1928 był rokiem, który potem wielu wspominało z rozrzewnieniem - jak pamiętamy. rok później nastąpił wielki światowy kryzys i zniknęło poczucie bezpieczeństwa.

Mijało 10 lat od wielkiej rzezi pierwszej wojny światowej i wielu patrzyło śmielej w przyszłość. Ludzie mieli znów czas, by zainteresować się sportem.

27 lipca 1918 roku powołano do życia Uniwersytet Lubelski (dziś KUL).

24 lipca 1792 roku król Stanisław August Poniatowski złożył na ręce posła rosyjskiego akces do konfederacji targowickiej.

To wyjątkowo smutna data w polskiej historii. Miała położyć się cieniem na wiele kolejnych dziesięcioleci. O konfederacji targowickiej słyszeli chyba wszyscy, ale warto dorzucić garść szczegółów, by zrozumieć, jak groźny w kolejnych latach miała ona stanowić precedens.

23 lipca 1967 roku w Detroit wybuchły zamieszki rasowe.

W kraju takim jak Stany Zjednoczone, skażonym od początku istnienia rasową segregacją, tego rodzaju wydarzenia były i niestety nadal są elementem rzeczywistości. Czasem jednak przybierają rozmiary, które trudno przewidzieć.

22 lipca 1934 roku do Warszawy dotarła fala kulminacyjna powodzi.

Był to największy tego rodzaju kataklizm w międzywojennej Polsce.

21 lipca 1950 roku Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę o planie sześcioletnim.

Miał to być kolejny krok w rozwoju ludowego państwa polskiego po planie trzyletnim, realizowanym w latach 1947-1949. Tego, że kraj zniszczony w czasie wojny i okupacji należy podnosić z ruin, nikt nie kwestionował. Zależne od Moskwy władze w powojennej Polsce chętnie i dość przebiegle rozgrywały tę kartę.

20 lipca 1816 roku  w „Gazecie Warszawskiej” ukazał się pierwotny tekst Pieśni narodowej za pomyślność króla.

Zaskakujące, jak długą i krętą drogę potrafią przebyć niektóre utwory. W 1816 roku nikt nie mógł przewidzieć, jak potoczą się losy tej kompozycji.

17 lipca 1990 roku w Paryżu odbyła się trzecia konferencja dwa plus cztery

Było to kolejne z cyklu spotkań, na których dywagowano o zjednoczeniu Niemiec. Niemcy nigdy nie ponieśli sprawiedliwej kary, za to, czego dopuścili się podczas II wojny światowej, bo zimna wojna spowodowała, że bardziej istotna dla mocarstw po obu stronach żelaznej kurtyny była wzajemna rywalizacja.

16 lipca 1974 roku przekazano do użytku Zalew Zemborzycki w Lublinie.

15 lipca 1983 roku odbyła się premiera komedii filmowej "Zelig"w reżyserii Woody’ego Allena.

To jednej z najwybitniejszych filmów reżysera, który często mówi o sobie, że nawet nie udało mu się otrzec o wielkość. W jego przypadku to nie kokieteria. Raczej konstatacja artysty stale zapracowanego, przygotowującego - niemal co rok - nowy film.

14 lipca 1902 roku w Wenecji zawaliła się dzwonnica bazyliki św. Marka.

Na początku XX wieku stan słynnej budowli był opłakany...

13 lipca 1969 roku w Żelazowej Woli odsłonięto pomnik Fryderyka Chopina.

Dziś trudno wyobrazić już sobie to miejsce bez tego pomnika. Znajduje się on w parku, w bezpośrednim sąsiedztwie domu narodzin wielkiego kompozytora.

10 lipca 1835 roku w Lublinie urodził się Henryk Wieniawski - skrzypek, kompozytor i pedagog.

9 lipca 1917 roku Józef Piłsudski nakazał polskim legionistom odmówić złożenia przysięgi na wierność cesarzom Niemiec i Austro-Węgier.

Był to kolejny dowód niezwykłej politycznej przenikliwości Piłsudskiego. Wówczas losy I wojny nadal nie przechylały szali zwycięstwa na którąkolwiek ze stron.

8 lipca 1937 roku Japonia wypowiedziała wojnę Chinom.

Być może gdyby nie niemieckie zakusy do panowania nad światem i atak III Rzeszy na Polskę a potem kolejne kraje, konflikt Japonii z Chinami zapisałby się mocniej w świadomości historycznej.

7 lipca 1991 roku zakończyła się tzw. wojna dziesięciodniowa.

Inna nazwa tego konfliktu to słoweńska walka o niepodległość. Była to jedna z najmniej krwawych i najkrótszych wojen o wolność w dziejach Europy, ale nie zapominajmy, że była także fragmentem większej - o wiele tragiczniejszej - epopei rozpadu Jugosławii.

6 lipca 1962 roku w wyniku wybuchu jądrowego na poligonie w stanie Nevada powstał krater Sedan.

O tym, jak wielki to krater, niech świadczy fakt, że jest on widoczny z kosmosu. 

3 lipca 1949 roku w lubelskiej Archikatedrze doszło do tzw. "cudu lubelskiego".

2 lipca 1940 roku Hitler wydał rozkaz opracowania planu uderzenia na Wyspy Brytyjskie.

Do dziś historycy spierają się - czy był to dobrze przygotowany wojskowy plan, czy jedynie polityczny blef ze strony Niemców?

1 lipca 1656 roku odbito Warszawę z rąk szwedzkich.

Warto przypomnieć, w jaki sposób Warszawa pozbyła się okupanta, był to bowiem jeden z kluczowych elementów, który zadecydowały o tym, że Szwedzi musieli porzucić marzenia o zdominowaniu ziem polskich.

30 czerwca 1980 roku rozpoczęła się podróż apostolska Jana Pawła II do Brazylii.

Papież podczas podróży do Brazylii odwiedził aż 13 miast, celebrował wiele mszy, odbył mnóstwo spotkań.

29 czerwca 1880 roku Tahiti utraciło suwerenność na rzecz Francji.

Tahiti to wyspa wulkaniczna, otoczona rafami koralowymi. Nic dziwnego, że dla pierwszych Europejczyków, którzy tam dotarli wydawała się być rajem na ziemi.

26 czerwca 1979 roku odbyła się premiera premiera brytyjskiego filmu sensacyjnego "Moonraker".

Jak doskonale pamietają fani serii o przygodach Jamesa Bonda, była to już jedenasta część cyklu. Po raz czwarty w rolę superagenta Jej Królewskiej Mości wcielił się Roger Moore - dla wielu do dzis aktor najlepiej do niej pasujący.

5 czerwca 1938 roku Douglas Hyde został pierwszym prezydentem Irlandii.

Douglas Hyde, który został pierwszym prezydentem Irlandii był człowiekiem, którego cechy raczej nie predestynowały go do zostania politykiem. Prezydent USA Franklin Delano Rooselevelt powiedział kiedyś, że był „miłym i dobrze ułożonym staroświeckim dżentelmenem”.

24 czerwca 1930 roku otwarto w Lublinie Uczelnię Mędrców Lublina (Jeszywas Chachmej Lublin) - największą uczelnię talmudyczną na świecie.

23 czerwca 1944 roku premier RP na Uchodźstwie Stanisław Mikołajczyk ostatecznie odrzucił ultimatum Józefa Stalina.

Polska była wtedy w fatalnym położeniu, wymazana z map przez Niemców i Sowietów, obarczona piętnem niemieckiej okupacji, która przypominała senny koszmar i co równie straszne - alianci zamierzali nas sprzedać Stalinowi, a prawdę mówiąc już to zrobili...

22 czerwca 1940 roku podpisano francusko-niemiecki traktat rozejmowy w Compiègne.

Francja, która we wrześniu 1939 roku nie wywiązała się ze swoich zobowiązań sojuszniczych wobec Polski, pozostawiając ją na pastę Wermachtu i SS, teraz odbierała lekcję pokory, choć ani wojna obronna ani okupacja terenów Francji przez Niemców nie przebiegała tak, jak na ziemiach polskich.

19 czerwca 1927 roku podniesiono banderę na statku pasażerskim „Gdańsk”.

Historia tego statku to wiele lat spokojnej eksploatacji i dramatyczne zakończenie.

18 czerwca 1938 roku prezydent RP Ignacy Mościcki dokonał otwarcia nowego gmachu Muzeum Narodowego w Warszawie.

Historia tej wyjątkowej instytucji kultury jest długa i niezwykle interesująca...

Kiedy tylko zapadła decyzja, że to Stany Zjednoczone będą organizatorem Mistrzostw Świata odezwały się głosy pełne krytyki - sugerowano, że kraj, który ma swoją własną odmianę futbolu, nie jest właściwym miejscem na tego rodzaju rozgrywki.

16 czerwca 1960 roku odbyła się premiera dreszczowca "Psychoza" w reżyserii Alfreda Hitchcock'a.

To bez wątpienia jeden z najsłynniejszych filmów w historii kina. Nie znaczy to wcale, że kiedy powstawał, wiązano z nim takie nadzieje. Wręcz przeciwnie...

15 czerwca 1921 roku wystartował pierwszy wyprodukowany w Lublinie samolot.

Pilotował go as lotniczy, porucznik Adam Haber-Włyński.

12 czerwca 1893 roku major armii japońskiej Yasumasa Fukushima zakończył podróż konną z Berlina do Władywostoku.

To niezwykle ciekawy epizod, z polskim akcentem w tle...

11 czerwca 1965 roku odbyła się premiera filmu "Salto" w reżyserii Tadeusza Konwickiego.

To jeden z najbardziej niezwykłych polskich filmów tamtych czasów.

Włoskim władzom bardzo zależało na organizacji tych zawodów. Zabiegał o to przede wszystkim włoski przywódca faszystowski Benito Mussolini. Jak łatwo zgadnąć, włoskie państwo nie miało wtedy najlepszej prasy.

9 czerwca 1987 papież Jan Paweł II odwiedził Lublin, w ramach trzeciej pielgrzymki do rodzinnego kraju.

8 czerwca 1946 roku W Londynie odbyła się parada zwycięstwa wojsk alianckich.

Świat bardzo dług czekał na ten dzień. Lodyńska parada miała być pełnym rozmachu uczczeniem zwycięstwa nad Niemcami i Japonią w II wojnie światowej. Niestety wiele akspektów tego wydarzenia wywoływało kontrowersje.

5 czerwca 1929 roku Ramsay MacDonald został po raz drugi premierem Wielkiej Brytanii.

Postać tego brytyjskiego polityka zupełnie przepadła w mrokach dziejów, zapewne dlatego, że lepiej pamięta się jego następców, takich jak Chamberlain czy Churchill.

4 czerwca 1939 roku rozpoczęły się Dni Lublina, Zamościa i Lubelszczyzny.

Tego dnia w Lublinie i Świdniku gościł marszałek Edward Rydz-Śmigły.

3 czerwca 1524 roku Mikołaj Kopernik napisał we Fromborku "List przeciwko Wernerowi".

Kopernik miał wiele innych zainteresowań: fascynowały go prawo, ekonomia, czy strategia wojskowa, ale najbardziej fascynowały go dysputy poświęcone ciałom niebieskim. Często prowadzone listownie.

2 czerwca 1943 roku w ramach operacji „Desant na GUŁAG” Niemcy zrzucili pierwszą grupę rosyjskich kolaborantów.

W tym przedsięwzięciu, jak w soczewce skupiło się nie tylko okrucieństwo tej wywołanej przez Niemców wojny, ale również potworność reżimu, który bronił się przed ich najazdem.

1 czerwca 1962 roku wybuchł bunt robotników w Nowoczerkasku.

Władze sowieckie zrobiły wszystko, by informacje o tym wydarzeniu ukryć przed światem. Panujący w ZSRR totalitarny system znacznie to ułatwiał.

29 maja 1985 roku doszło do tzw "tragedii na Heysel"

Określenie to odnosi się do tragicznych w skutkach zamieszek, jakie wybuchły na stadionie Heysel w Brukseli przy okazji meczu finałowego Pucharu Europy. Rywalizować miały wówczas zespóły Juventusu i Liverpoolu.

28 maja 1975 roku Sejm PRL uchwalił ustawę o dwustopniowym podziale administracyjnym.

Było to przedsięwzięcie, które już istniejący w PRL bałagan administracyjny jeszcze powiększyło.

27 maja 1947 roku w Lublinie zmarł Wacław Moritz - przemysłowiec.

26 maja 1972 roku Richard Nixon i Leonid Breżniew podpisali w Moskwie układ o ograniczeniu systemów obrony przeciwrakietowej ABM.

25 maja 1982 roku - niszczyciel rakietowy „Coventry” został zatopiony przez argentyńskie samoloty.

Był to jeden z najgłośniejszych epizodów konfliktu zbrojnego pomiędzy Wielką Brytania a Argentyną.

22 maja 1912 roku na Cmentarzu Powązkowskim został pochowany Bolesław Prus.

Sztukę bardzo trudno klasyfikować, ale dla wielu Prus do dziś pozostaje najwybitniejszym polskim pisarzem. "Lalka" to arcydzieło, które na stałe wpisało się w naszą świadomość i wciąż odkrywamy w niej nowe warstwy znaczeń. Zresztą Aleksander Głowacki, bo tak naprawdę nazywał się Prus, był nie tylko pisarzem - był również publicystą, myślicielem, popularyzatorem nauki.

21 maja 1979 roku w Leningradzie odbył się koncert Eltona Johna, pierwszy znanego zachodniego wykonawcy na terenie ZSRR.

Było to wydarzenie bez precedensu - wielka zachodnia gwiazda z koncertami w Związku Radzieckim? To wydawało się wręcz nierealne. Jedni mieli za złe muzykowi, że zgodził się tam zagrać, inni twierdzili, że rock ma swój duży udział w powolnym rozmontowywaniu zimnej wojny.

20 maja 1989 roku w związku z protestami na Placu Tian’anmen w Pekinie wprowadzono w mieście stan wyjątkowy.

Był to rok pełen dramatycznych i przelomowych wydarzeń na całym świecie. Europa Wschodnia powoli wydobywała się z mroków komunizmu, ale to co się tam działo, w pewien sposób wpływało na inne części globu i tam rezonowało. 

19 maja 1939 roku w Paryżu podpisano protokół o natychmiastowej pomocy francuskich sił zbrojnych w wypadku niemieckiej agresji na Polskę.

Wtedy ów protokół wydawał się być dokumentem na wagę złota. Trudno wyjaśnić na ile polska dyplomacja wierzyła w zapewnienia Francuzów. Bądź co bądź, w tamtych czasach tego rodzaju obustronne umowy zwykle honorowano, więc strona Polska mogła mieć nadzieję, że sojusznik pomoże. Francuzi od samego początku nie byli skłonni jednak wikłać się w nowa wojnę, a już na pewno nie z powodu Polski...

18 maja 1920 roku urodził się Karol Wojtyła.

O niewielu postaciach XX wieku powiedziano i napisano tak dużo. Do świadomości świata wkroczył w październiku 1978 roku, kiedy wybrano go papieżem i przybrał imiona Jana Paweł na część poprzednika, zmarłego po zaledwie trzydziestu trzech dniach pontyfikatu. Na rok 2020 przypada stulecie urodzin jednego z najsłynniejszych Polaków. Warto więc wspomnieć także historię jego młodych lat. Lat, które go ukształowały.

15 maja 1990 roku zakończyły się obrady bułgarskiego Okrągłego Stołu.

Tak, Bułgarzy również mieli swoją wersję rozmów "okrągłostołowych". Pewnie nie byłoby ich, gdyby nie zbieg wielu okoliczności.

14 maja 1948 roku założono Centralną Szkołę Prawniczą w Warszawie

Był to kolejny smutny element powojennych, stalinowskich porządków w Polsce. Nowe - zależne od Moskwy - władze komunistyczne zabrały się za reformowanie niemal wszystkich dziedzin życia społecznego, nie omijając także wymiaru sprawiedliwości.

13 maja 1953 roku Rada Ministrów podjęła uchwałę o utworzeniu w Lublinie Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej.

12 maja 1971 roku Mick Jagger poślubił Biancę Macias.

Wybrano piękną lokalizację - Saint Tropez, która jednak niewielu zdziwiła. Cały zespół The Rolling Stones wszak od początków kwietnia tego roku przebywał na wygnaniu podatkowym we Francji. O wiele dziwniejsza była sama decyzja o ślubie...

11 maja 1972 roku – drugi dzień V Plenum KC PZPR.

Owo partyjne zebranie przeszło do historii jako to, podczas którego pierwszy sekretarz Edward Gierek zapowiedział budowę tzw “drugiej Polski”. Uczynił to już pierwszego dnia zjazdu, który rozpoczął się dzień wcześniej, 10 maja. “Idzie o wielką sprawę – o to, aby w okresie jednego pokolenia zbudować drugą Polskę. Polskę zasobniejszą, odpowiadającą aspiracjom obywateli nowoczesnego kraju przemysłowego” – zapewniał w przemówieniu. Mówiąc delikatnie – nie udało się…

8 maja 1575 na ulicy Grodzkiej w Lublinie wybuchł pożar, który zniszczył niemal całe miasto.

Lublin był trawiony przez pożary wielokrotnie, szczególnie w wieku XVII. Najgroźniejszym był jednak pożar z 7 na 8 maja 1575 roku, opisany szczegółowo przez Sebastiana Klonowica, lubelskiego pisarza Rady Miejskiej oraz Adama Przytyckiego, lubelskiego pisarza wójtowskiego. Dzięki nim możliwa jest jego rekonstrukcja.

7 maja 1945 roku Niemcy podpisali tzw. „wstępny protokół kapitulacji”.

To trochę zapomniany przez historię fakt, a przecież otworzył drogę do podpisania dzień później aktu bezwarunkowej kapitulacji Wermachtu i innych sił zbrojnych III Rzeszy. Był to moment wyczekiwany przez miliony, oczywiście te, którym udało się przeżyć przerażający globalny konflikt, rozpętany przez Niemców. W jego trakcie Ci ostatni wykazali się barbarzyństwem, które do dziś wymyka się zrozumieniu.

6 maja 1925 roku - doszło do strzelaniny w gimnazjum w Wilnie.

Tego rodzaju zdarzenia kojarzą nam się przede wszystkim z sytuacja w stanach Zjednoczonych, gdzie niemal nieograniczony dostęp do broni zbiera rokrocznie krwawe żniwo i nakręca się spirala przemocy. Aż trudno uwierzyć, że coś podobnego wydarzyło się w Wilnie w roku 1925. A jednak to prawda.

5 maja 1934 roku podpisano protokół przedłużający do 31 grudnia 1945 roku polsko-radziecki pakt o nieagresji.

Oczywiście wszystkie ustalenia tego dokumentu przestały mieć jakiekolwiek znaczenie, kiedy w sierpniu 1939 roku dwa totalitaryzmy - niemiecki i sowiecki podały sobie ręce i wspólnie przygotowały kolejny rozbiór Polski. warto jednak wspomnieć o kulisach podpisania samego paktu o nieagresji pomiędzy ZSRR a Polską.

4 maja 1979 roku Margaret Thatcher została pierwszą kobietą-premierem Wielkiej Brytanii.

Była najdłużej urzędującym brytyjskim premierem w XX wieku i jednym z najbardziej kontrowersyjnych. Przydomek Żelazna Dama, zyskała jeszcze zanim zaczęła pełnić funkcję szefa rządu.

1 maja 1974 roku w Rzeszowie odsłonięto Pomnik Czynu Rewolucyjnego.

To jeden z najbardziej rozpoznawalnych pomników w kraju, niestety nie za sprawą pięknej linii czy świetnie wykonanych detali. Od samego początku wzbudzał duże emocje i trudno się dziwić.

30 kwietnia 1963 roku w Lublin zmarł Roman Ślaski - prezydent miasta, ekonomista, więzień polityczny.

29 kwietnia 2000 roku Niemcy zwróciły Rosji ocalałe fragmenty Bursztynowej Komnaty.

Podczas II wojny światowej państwo niemieckie prowadziło rabunek na ogromną skalę. Każdy okupowany przez Niemców kraj tracił bezcenne zabytki i dzieła sztuki, często bezpowrotnie. Polska była tego przykładem w szczególnym stopniu. Żadna jednak grabież niemiecka z tego okresu nie wywoływała i nie wywołuje nadal tyle emocji, co sprawa Bursztynowej Komnaty, która wpadła w ręce Niemców, kiedy napadli na Związek Radziecki w 1941 roku.

28 kwietnia 1923 roku otwarto pierwszy Stadion Wembley w Londynie.

Wszyscy wiemy, że obecny Stadion Wembley to stosunkowo nowy obiekt, oddany do użytku w 2007 roku. Warto jednak wspomnieć jego słynnego poprzednika, który stał w tym samym miejscu i był świadkiem tak wielu ważnych wydarzeń ze świata sportu i rozrywki.

27 kwietnia 1941 roku wojska niemieckie wkroczyły do Aten.

Tak zwana kampania bałkańska - choć znakomicie opisana przez wielu historyków - nigdy nie została uznana za szczególnie ważny element strategiczno-wojskowej rozgrywki podczas II wojny światowej. Tymczasem, gdyby nie zaangażowanie Niemców w sytuację w Jugosławii i Grecji, ich atak na ZSRR wydarzyłby się znacznie wcześniej...

24 kwietnia 1945 roku w Puławach ugrupowanie organizacji Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość rozbiło Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego.

Jakże gorzkie były to dni dla większości Polaków. Rychły koniec wojny majaczył już na horyzoncie, zbrodniczy niemiecki reżim chylił się ku upadkowi, a na ziemiach polskich już na dobre rozgościł się nowy okupant.

23 kwietnia 1935 roku prezydent RP Ignacy Mościcki podpisał tzw. Konstytucję kwietniową.

Polacy dość długo czekali i na tę konstytucję i na ten podpis. Przypomnijmy, że do tego momentu wciąż obowiązywała przejściowa ustawa zasadnicza, zwana konstytucją marcową, uchwalona jeszcze w 1921 roku.

22 kwietnia 1919 roku Józef Piłsudski skierował odezwę do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Ten dokument to kolejny dowód na to, jak skomplikowane były losy odradzającej się Polski.

21 kwietnia 1940 roku utworzono Komitet Porozumiewawczy Organizacji Niepodległościowych.

Choć była to struktura bardzo efemeryczna warto o niej wspomieć, by uzmysłowić sobie jak złożony był charakter oporu Polaków wobec Niemców i wprowadzonych przez nich brutalnych warunków okupacyjnych.

20 kwietnia 1807 roku w Lublinie urodził sie Wincenty Pol - poeta, geograf, uczestnik polskich powstań narodowych.

17 kwietnia 1997 roku po wieloletnich remontach udostępniano zwiedzającym Kaplicę Trójcy Świętej w Lublinie.

16 kwietnia 1936 roku w zamieszkach antyrządowych we Lwowie zginęło kilkadziesiąt osób.

To niezwykle smutny epizod w historii Polski międzywojennej. Niestety nie jedyny tego rodzaju, choć to właśnie ten odbił się chyba najszerszym echem. Często idealizujemy okres 1918 - 1939 jako czas ciągłego rozwoju, przerwany dopiero przez agresję Niemiec a potem Związku Radzieckiego. Mimo ogromnych osiągnięć tamtego czasu, nie udało się wyeliminować ani wielkich obszarów biedy, ani nierówności społecznych.

15 kwietnia 1942 roku król Wielkiej Brytanii Jerzy VI odznaczył mieszkańców Malty Krzyżem Jerzego za bohaterstwo okazane w czasie oblężenia wyspy.

Oblężenie tej stosunkowo niewielkiej wyspy podczas drugiej wojny światowej jest epizodem trochę zapomnianym. Trudno się dziwić, bo globalny konflikt miał inne, ważniejsze pod względem strategicznym teatry. Dla mieszkańców Malty były to jednak traumatyczne dni, udowadniające, jak małą wartość ma życie ludzkie w obliczu zbrojnych konfliktów.

14 kwietnia 1940 roku - drugi dzień drugiej deportacji Polaków z terenów zajętych przez ZSRR.

 W okresie PRL-u temat ten nie istniał. Był skrzętnie omijany w opracowaniach historycznych i na wszelkiego rodzaju wykładach poświęconych Polsce w okresie okupacji. Przecież wg. oficjalnej linii istniała wyłącznie okupacja niemiecka, Sowieci wszak wyciągnęli tylko do nas pomocną dłoń...

13 kwietnia 1974 roku album Paula McCartneya i grupy Wings "Band on the run" wspiął się na pierwsze miejsce zestawień w USA.

Kiedy w 1970 roku oficjalnie rozpadł się zespół The Beatles większość fanów i dziennikarzy muzycznych sądziła, że to Paul McCartney jest najlepiej predestynowany do kariery solowej. Pierwsze dwie solowe płyty zostały niemal zmiażdżone przez krytyków. Paul założył więc zespół, który nazwał Wings, żonę Lindę obsadzając w roli klawiszowca. I znów posypały się gromy na jego głowę. 

W 1973 roku chciał nagrać trzeci album Wings w egzotycznej lokalizacji i zdecydował się na Lagos w Nigerii. Jakby na przekór wszystkiemu i wszystkim McCartney stworzył najlepszy album w swej solowej karierze, który do dziś jest uważany za rockowe arcydzieło.

10 kwietnia 1968 roku premier Józef Cyrankiewicz wygłosił mowę potępiającą uczestników protestów społecznych.

Wszystko zaczęło się od interpelacji poselskiej członków koła poselskiego "Znak", będącego emanacją nieformalnego ruchu Znak, skupiającego środowiska inteligencji katolickiej.

9 kwietnia 1656 roku do Lublina wkroczyły wojska litewskie, wyzwalając miasto okupowane przez Szwedów.

8 kwietnia 1977 roku ukazał się debiutancki album brytyjskiej grupy The Clash.

W utworach z tej płyty słuchać nie tylko wykonawczy żar, ale również zalążki tego, co chwilę później śmiało będzie można nazwać stylem The Clash. Ostre, mówiące o społecznych bolączkach teksty, melodyjne partie gitary basowej i gitary, których brzmienie zdawało się przecinać powietrze. Zespół wszedł już wówczas na drogę, która zaprowadzi ich dwa lata później do nagrania arcydzieła - płyty "London Calling".

7 kwietnia 1805 roku ekspedycja Lewisa i Clarka opuściła wioskę indiańskiego plemienia Mandanów.

Ta wyprawa warta jest przypomnienia. Znana jest głównie amerykańskim historykom. Jaki był jej cel?

6 kwietnia 1930 roku w Związku Radzieckim ustanowiono Order Lenina.

W zasadzie było to najwyższe odznaczenie państwowe w ZSRR. W zasadzie, bo za ofiarność podczas II wojny światowej przyznawano jeszcze inny, wyżej w hierarchii lokowany Order Zwycięstwa. W 1930 roku jednak, kiedy już władza Stalina okrzepła, a Lenin był tylko wspomnieniem - wykorzystywanym do konkretnych celów - stworzenie Orderu Lenina nie mogło dziwić.

3 kwietnia 1932 roku założono Narodowe Stronnictwo Pracy.

Zrozumienie wszystkich niuansów polskiej sceny politycznej po przewrocie majowym w 1926 roku stanowi nie lada wyzwanie. W teorii sprawa była prosta - obóz sanacyjny kontra opozycja, która znalazła się w narożniku, często na skutek represji. Rzeczywistość była o wiele bardziej skomplikowana.

2 kwietnia 1942 roku w Warszawie ukazało się pierwsze wydanie konspiracyjnego miesięcznika literackiego „Sztuka i Naród”.

Było to najprawdopobniej jedyne regularnie ukazujące się pod okupacją niemiecką literackie polskie pismo. Oczywiście wszystko odbywało się w warunkach konspiracji, co biorąc pod uwagę skalę niemieckiego okrucieństwa, zakrawa niemal na cud.

1 kwietnia 1984 roku w Polsce odbyła się premiera filmu "Był jazz".

Fani polskiego filmu zapytani o najwybitniejsze dzieło reżysera Feliksa Falka z pewnością wymienią "Wodzireja" lub "Komornika". Film "Był jazz", który doczekał się premiery w Prima Aprilis roku 1984 także on reżyserował i jest to pozycja w jego dorobku wyjątkowa. Głównie jednak z powodów poza artystycznych. 

31 marca 1939 roku Wincenty Witos powrócił do kraju z emigracji politycznej.

Był to wyjatkowo niespokojny czas w Europie. Nikt nie przeczuwał oczywiście, jak wielka tragedią zakończą się niemieckie plany panowania nad światem. W Polsce sytuacja polityczna nadal była napięta. Opozycja - stłamszona i odsunięta do narożnika przez władze nadal nie mogła pogodzić się z sanacyjnym porządkiem. Wielu opozycjonistów wracało jednak z przymusowej emigracji czując, że los Polski wkrótce znów może zawisnąć na włosku...

30 marca 1944 roku doszło do najtragiczniejszej akcji w historii Bomber Command RAF-u.

Dlaczego nalot na Norymbergę, rozpoczęty 30 marca 1944 roku, nie tylko nie przyniósł spodziewanych rezultatów, ale jeszcze zakończył się największym stratami w historii Bomber Command? Przyczyn było kilka.

27 marca 1980 roku nastąpił krach na rynku handlu srebrem.

Był to tak zwany "Srebrny czwartek" i choć dzien ten nie zapisał sie whistorii tak czarymi zgłoskami jak np wielki krach z roku 1929 warto o nim wspomnieć. Tamtego marcowego dnia setki tysięcy przedsiębiorców zamarło w oczekiwaniu...

26 marca 1990 roku ukazał się album Gary’ego Moore’a Still Got the Blues.

Z perspektywy czasu może dziwić, że Gary Moore tak długo zwlekał z nagraniem tej płyty. Był to swoisty hołd złożony muzyce bluesowej, która tak mocno inspirowała go w młodości. 

25 marca 1649 roku u dominikanów w Lublinie został sporządzony dokument urzędowy, podpisany przez wszystkich członków magistratu i „przedniejszych obywateli”, opisujący cudowne ocalenie miasta przed najazdem Bohdana Chmielnickiego w roku 1648.

Wiek XVII był szczególnie burzliwy w dziejach I Rzeczypospolitej. Na ziemie polskie najeżdżały obce wojska: kozackie, moskiewskie, szwedzkie i siedmiogrodzkie. Tragiczny los spotkał większość miast i wsi, a wśród nich – Lublin.

Współpraca i opracowanie odcinka: Anna Czajczyk (Dział Edukacji Muzeum Lubelskiego).

24 marca 1999 roku rozpoczęła się operacja „Allied Force”.

Tym kryptonimem określono operację wojskową NATO. Była to w swej istocie seria nalotów na cele w Federalnej Republice Jugosławii, mająca na celu ochronę albańskiej ludności Kosowa.

23 marca 1936 roku - W Krakowie doszło do rozruchów antysanacyjnych.

Łatwo zgadnąć, co leżało u podstaw tych niepokojów społecznych w 1936 roku. Odpowiedź jest prosta - kryzys ekonomiczny i bieda - choć pod tymi pojęciami kryje się całe mnóstwo czynników warunkujących. 

20 marca 1989 roku - w Lublinie zmarł Henryk Gawarecki - inżynier budownictwa, historyk sztuki, krajoznawca, bibliofil.

19 marca 1804 roku urodził się Józef Skłodowski - pedagog, bibliotekarz, przyrodnik.

Któż na świecie nie słyszał o Marii-Curie-Skłodowskiej? Ta dwukrotna noblistka była wnuczką Józefa Skłodowskiego, którego postać warto przypomnieć.

1967 - singiel "Penny Lane" /"Strawberry Fields forever" The Beatles wszedł na 1 miejsce list przebojów w USA. 

17 marca 1921 roku Sejm Ustawodawczy uchwalił tzw. konstytucję marcową.

Był to niezwykle ważny moment w historii Polski po 1918 roku. Jeśli odzyskanie niepodległości graniczyło niemal z cudem, o tyle uchwalenie konstytucji marcowej było dowodem - dla Polaków i dla reszty świata - że z tak wielkim trudem zdobyta wolność, niedawno zagrożona znów przez bolszewików, jest faktem bezdyskusyjnym. 

16 marca 1939 roku utworzono Protektorat Czech i Moraw.

To był rok, w którym przysłowiowe chmury na horyzoncie zbierały się od samego początku. Część osób starała się to lekceważyć, licząc, że wojna, choć wisi na włosku, nie wybuchnie. Niemcy, choć nadal dbali o pozory przygotowywali się już pełna para do próby zawłaszczenia Europy.

13 marca 1954 roku założono Studencki Teatr Satyryków.

12 marca 1912 roku w Warszawie odbył się zjazd Towarzystwa Kultury Polskiej.

Wielka radość z odzyskania niepodległości w 1918 roku nie byłaby możliwa, gdyby nie wysiłki kilku pokoleń, kiedy Polska była wymazana z map przez zaborców.

11 marca 1927 roku w Polsce zdelegalizowano Niezależną Partię Chłopską.

Trzeba dużo wiedzy i cierpliwości, by zrozumieć zawiłości, jakimi charakteryzowało się polskie życie  polityczne tamtych lat. Trudnych lat, bo Polska po latach niewoli odradzała się w bólach. Doskwierały bieda, zapaść gospodarcza, nierówności społeczne. Biorąc pod uwagę realia, trudno by było inaczej. 

10 marca 1977 roku odkryto pierścienie Urana.

Jak pamiętamy, Uran to siódma od Słońca planeta Układu Słonecznego, prawdziwy gazowy olbrzym. Choć można go zaobserwować nawet bez przyrządów optycznych, starożytni najpewniej Urana przeoczyli, bo nie jest jasny i dość powolnie przemieszcza się po sferze niebieskiej. 

9 marca 1776 roku opublikowano "Bogactwo narodów" Adama Smitha.

Pełny tytuł tego dzieła był bardziej skomplikowany, niż potoczny, który przeszedł do historii - "Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów" 

6 marca 1919 roku podczas kongresu w Moskwie utworzono Komintern.

Komintern często nazywany jest także III Międzynarodówką. Na pierwszy rzut oka chodziło o kolejną organizację, która miała skupiać partie komunistyczne z różnych państw. Tym razem jednak to bolszewicy rozdawali wszystkie karty, lub - co będzie chyba lepszym określeniem - grali znaczonymi kartami.

5 marca 1953 roku zmarł Józef Stalin

Nie mamy nawet stuprocentowej pewności, że Stalin rzeczywiście zmarł tego dnia. Jeden z największych zbrodniarzy w historii świata stworzył tak rozległy aparat strachu, terroru i kłamstw, że nigdy pewnie nie poznamy całej prawdy o jego ostatnich dniach. 

4 marca 1928 roku w Polsce odbyły się wybory do Sejmu.

W okresie międzywojennym wybory zdążyły odbyć się w naszym kraju sześciokrotnie. Wybory parlamentarne z 1928 roku były trzecie w kolejności, choć tym razem najpierw obyły się te do Sejmu (4 marca) a dopiero kilka dni później do Senatu (11 marca).

3 marca 1977 roku Polska ratyfikowała Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka.

Wspomniane pakty były to dwie międzynarodowe umowy uchwalone decyzją Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych jeszcze w 1966 roku.

2 marca 1956 roku Maroko uzyskało niepodległość.

Bardzo długo państwa afrykańskie wydobywały się z kolonialnych zależności. Maroko nie było wyjątkiem od tego reguły. 

28 lutego 1922 roku Egipt uzyskał niepodległość.

Wydarzenie to - z oczywistych powodów niezwykle ważne w historii Egiptu - było jednak zabarwione dużą dozą goryczy. Po dziesięcioleciach panowania brytyjskiego na tym terenie, nie dało się go zanegować i przekreślić jednym dekretem. Lista powiązań, przede wszystkim gospodarczych była niezwykle długa.

27 lutego 1934 roku Gestapo aresztowało agenta polskiego wywiadu Jerzego Sosnowskiego.

Jerzy Sosnowski to dziś dla znawców historii postać niemal legendarna. Jego życie mogłoby posłużyć za materiał na scenariusz pasjonującego filmu.

26 lutego 1936 roku w Japonii doszło do nieudanego zamachu stanu.

Jakże mała jest nasza wiedza w Europie o tym, co w latach 30-tych XX wieku działo się w Japonii w polityce i sferze społecznej. Trudno się dziwić - zawsze barierą będą tu odrębności kulturowe. Poza tym wtedy Europa była zajęta swoimi problemami - bieda, inflacją i ekspansją totalitaryzmów. Nie znaczy to wcale, że Japonia ustrzegła się przed niepokojami. To co wydarzyło się tam w lutym 1936 roku jest tego doskonałym przykładem.

25 lutego 1948 roku komuniści przejęli władzę w Czechosłowacji.

To przejęcie władzy miało formę puczu, ale jak to często w tamtych latach bywało instygatorzy z Moskwy zadbali, by zostały zachowane pozory demokratycznego wyboru. Świat zachodni jak zwykle z łatwością przełknął te wersję  bądź udawał że w nią uwierzył.

24 lutego 1949 roku została powołana Komisja Bezpieczeństwa KC PZPR.

Gdyby przygotować listę najbardziej ponurych zjawisk w powojennej Polsce ta Komisja z całą pewnością tam trafi. Aparat terroru wymierzony w tych, którym nie podobała się władza z nadania Moskwy to jedno, ktoś jednak musiał tę machinę nadzorować i wytyczać jej kolejne cele.

21 lutego 1972 roku - Prezydent USA Richard Nixon rozpoczął tygodniową wizytę w Chinach.

Było to wydarzenie, które poruszyło międzynarodową opinię publiczną. Na pierwszy rzut oka wydawało się całkowicie nierozsądnym posunięciem, zaprzeczającym dotychczasowym deklaracjom władz amerykańskich. Warto więc przypomnieć, co skłoniło Nixona do tej kontrowersyjnej podróży, która stała się niemal metaforą nieprzewidywalności zachowań w polityce.

20 lutego 1940 w Zakopanem rozpoczęła się trzecia metodyczna konferencja Gestapo-NKWD.

Jeśli ktoś myśli, że niesławny pakt był li tylko taktycznym wybiegiem dla obu stron jest w wielkim błędzie. Po przegranej wojnie obronnej na dwa fronty Polska dostała się w mordercze kleszcze.

19 lutego 1947 roku uchwalono tzw. Małą Konstytucję.

W tamtym czasie nikt chyba z trzeźwo myślących Polaków nie miał już złudzeń, jaki los czeka ojczyznę w najbliższych latach, jeśli nie dekadach. Naród, który tak wiele wycierpiał podczas niemieckiej i sowieckiej okupacji, teraz - na skutek nieuczciwej gry aliantów - znalazł się w objęciach sowieckich na dobre.

18 lutego 1946 roku w Polsce powołano Najwyższy Trybunał Narodowy.

Jakże gorzki był fakt, że trybunał ten, powołany w jak najbardziej słusznej sprawie, był nadzorowany przez ludzi, którzy byli jedynie marionetkami w rękach sowieckich mocodawców. Nikt, bez względu na poglądy, nie miał wątpliwości, że Niemców powinna spotkać jak najostrzejsza kara, za to czego dopuszczali się na okupowanych ziemiach polskich wobec naszych obywateli.

17 lutego 1960 roku zostały ustanowione Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie oraz Medal za Ofiarność i Odwagę.

Te dwa oznaczenia, jako jedne z nielicznych ustanowionych w Polsce Ludowej, nie budzą kontrowersji, dotyczyły wszak sfery prywatnej i cywilnej.

14 lutego 1956 rozpoczął się XX Zjazd KPZR.

Było to wydarzenie, które wstrząsnęło partyjną wierchuszką w Związku Radzieckim. Był to pierwszy zjazd partii komunistycznej po śmierci Stalina i nie ulegało wątpliwości, że coś musi ulec zmianie. Nikt jednak nie sądził, że Chruszczow, który przejął stery w państwie zdecyduję się na otwartą krytykę tyrana niespełna trzy lata po jego śmierci.

13 lutego 1903 roku w Warszawie urodził się Rowmund Piłsudski.

Warto wspomnieć o tej postaci i to nie tylko dlatego że był dalekim krewnym słynnego Polaka. Rowmund Piłsudski również położył duże zasługi dla Polski.

12 lutego 1934 roku w Austrii wybuchła pięciodniowa wojna domowa.

To epizod znany dziś głównie znawcom austriackiej historii, ale doskonale pokazuje on, jak konsekwencje I wojny światowej przyczyniły się do wybuchu kolejnej.

11 lutego 1981 roku gen. Wojciech Jaruzelski został premierem PRL.

Decyzja o tym, by to właśnie Jaruzelski otrzymał wówczas tekę premiera była kolejnym dowodem na to, że władza idzie na konfrontację ze społeczeństwem. Jaruzelski na zawsze już pozostanie jedną z najciemniejszych postaci polskiej historii powojennej.

10 lutego 1929 roku w Żywcu zanotowano –40,6 °C.

Temperatura w innych miastach i miasteczkach kraju nie była tego dnia wiele wyższa. Cała Polska walczyła z niemal paraliżującym atakiem zimy, zresztą luty tego roku zapisał się w polskiej meteorologii jako najzimniejszy w historii. 

7 lutego 1974 roku Rada Państwa wydała dekret o ustanowieniu Medalu 30-lecia Polski Ludowej.

Było to jedno z przedsięwzięć, które miało podkreślić 30 lecie istnienia powojennej Polski. Wszyscy wiedzieli, że wszelkie ważne decyzje dotyczącego naszego kraju zapadały wówczas w Moskwie, ale starano się stworzyć pozory suwerenności i tego, że wszyscy Polacy są dumni z osiągnięć socjalistycznej ojczyzny. 

6 lutego 1928 roku w Polsce założono Związek Pionierów Kolonialnych.

Z perspektywy czasu może dziwić, że Polska zaledwie dziesięć lat po odrodzeniu doczekała się powołania podobnej organizacji jak Związek Pionierów Kolonialnych. 

5 lutego 1971 roku moduł księżycowy statku Apollo 14 wylądował na Księżycu.

Ta misja trochę przepadła w mrokach przeszłości, pewnie dlatego że nie była pierwsza i mimo drobnych usterek przebiegła planowo. 

4 lutego 1900 roku Feliks Dzierżyński został aresztowany i osadzony w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej.

 Zaskakujące, jak niewiele we wczesnej biografii Dzierżyńskiego wskazywało na to, że zostanie on jedną z najmroczniejszych postaci w historii XX wieku. Użądlenie komunizmem w jego przypadku przyniosło wyjątkowo katastrofalne skutki. 

3 lutego 1905 roku w Kielcach doszło do strajku młodzieży gimnazjalnej.

Powód tego strajku dla każdego, kto choć odrobinę zna historię jest jasny. Walczono z wszechobecną rusyfikacją.

31 stycznia 1976 roku do Sejmu PRL trafił tzw. "Memoriał 101".

Było to wystąpienie polskich intelektualistów, które miało za cel działanie wyprzedzające. Chodziło o niedopuszczenie do zapowiadanych przez władze zmian w konstytucji PRL.

30 stycznia 1984 roku odbyła się premiera filmu muzycznego "Akademia pana Kleksa".

Ci, którzy dorastali w Polsce w latach 80-tych XX wieku, mają zazwyczaj ogromny sentyment do tego filmu.

29 stycznia 1981 roku rozpoczął się strajk studentów uczelni łódzkich.

Kto nie żył w tamtych czasach, nie do końca jest w stanie pojąć w jak wielkiej szarzyźnie funkcjonowała wtedy większość Polaków. Rok 1981 był wyjątkowo trudnym w polskiej historii.

28 stycznia 1985 roku supergrupa "USA for Africa" nagrała singiel charytatywny "We Are the World".

To piosenka, którą jest w stanie zanucić większość z nas. To tym bardziej zadziwiające, kiedy uzmysłowimy sobie, ze przecież pisana była z potrzeby chwili. Tego rodzaju utworu zwykle nie mają zbyt długiego życia - w tym przypadku było zupełnie inaczej.

27 stycznia 1918 roku powstało Polskie Towarzystwo Geograficzne.

Znamienne, że ta organizacja powstała, jeszcze nim odzyskaliśmy wolność. U progu roku 1918 to, że uda nam się wskrzesić Ojczyznę, wcale nie było takie pewne...

24 stycznia 1919 roku została ogłoszona Estońska Deklaracja Niepodległości.

Podobnie jak Polacy, także Estończycy nie trafili najlepiej pod względem położenia geopolitycznego.

23 stycznia 1980 roku prezydent USA Jimmy Carter ogłosił doktrynę dotyczącą amerykańskich interesów w Zatoce Perskiej.

Nikt nie miał złudzeń, że chodzi o kontrolę nad rynkiem paliw, mimo iż Amerykanie wielokrotnie próbowali nadać sprawie wątek ideologiczny czy patriotyczny.

22 stycznia 1968 roku NASA wystrzeliła statek kosmiczny "Apollo 5".

Mimo licznych problemów, jakie napotkano w trakcie tej operacji, uznano ją za sukces. Dlaczego? Ponieważ poradzono sobie z usterkami.

21 stycznia 1954 roku został zwodowany "Nautilus", pierwszy okręt podwodny o napędzie atomowym.

To, że okręt z takim napędem powstał, było niewątpliwie konsekwencją trwającej zimnej wojny pomiędzy USA a Związkiem Radzieckim. Obie strony, bez oglądania się na względy bezpieczeństwa, parły do przodu w swoich badaniach jądrowych. Tym razem to Amerykanie wiedli prym.

20 stycznia 1926 roku utworzono województwo wileńskie.

Było to ostatnie województwo utworzone w międzywojennej Polsce.

17 stycznia 1945 roku szwedzki dyplomata Raoul Wallenberg został aresztowany przez NKWD.

Tego samego dnia, kiedy oddziały Armii Czerwonej wkraczały do opustoszałej, zmasakrowanej przez Niemców Warszawy, w Budapeszcie doszło do dramatycznego zdarzenia. Sowieci aresztowali tam szwedzkiego dyplomatę, którego historia życia mogłaby posłużyć za scenariusz niezwykłej książki - niestety bez happy endu.

16 stycznia 1919 roku Ignacy Jan Paderewski został mianowany premierem oraz ministrem spraw zagranicznych.

Był to gorączkowy czas w historii świeżo odrodzonej Ojczyzny. Patrząc z perspektywy czasu może nam się wydawać, że po odzyskaniu niepodległości sprawy szybko wróciły na właściwe, pokojowe tory. Nic bardziej mylnego...

15 stycznia 1940 roku zapadła decyzja o utworzeniu Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich.

Wspomnianą decyzję podjęto oczywiście nie w okupowanej Polsce, ale we Francji, jeszcze wówczas nie opanowanej przez Niemców.

14 stycznia 1993 roku na Bałtyku zatonął podczas sztormu polski prom "Jan Heweliusz".

Było to jedno z najbardziej tragicznych po wojnie zdarzeń na Bałtyku. Owszem - nikt nie spodziewał się, że sztorm tej nocy osiągnie takie rozmiary. Ale nie zapominajmy, że statek nie był do końca sprawny.

13 stycznia 1946 roku w Cieszynie powstało przedsiębiorstwo "Zampol".

Dlaczego warto dziś pamiętać o "Zampolu"? Choćby dlatego, że historia tego przedsiębiorstwa sięga jeszcze w głąb okresu międzywojnia. Wszystko zaczęło się na długo, zanim fabryka i jej zasoby zostały znacjonalizowane przez zależne od Moskwy polskie władze.

10 stycznia 1776 roku brytyjski pisarz Thomas Paine opublikował "Zdrowy rozsądek".

Był to pamflet polityczny o wielkim znaczeniu, przede wszystkim symbolicznym. Amerykańska walka o niepodległość potrzebowała intelektualnej podbudowy i "Zdrowy rozsądek" to zapewnił.

9 stycznia 1951 roku otwarto oficjalnie kwaterę główną ONZ w Nowym Jorku.

To jeden z najbardziej charakterystycznych kompleksów budynków w mieście aż kipiącym od architektonicznej inwencji.

8 stycznia 1935 roku urodził się Elvis Presley.

Pewne zjawiska trudno zdefiniować, ale chyba kluczem do zrozumienia ogromnej popularności Elvisa jest jego wybitna zdolność interpretacji piosenek i charyzma. Nawet w najbardziej kiczowatym stroju Elvis śpiewał tak, jakby od tego zależało jego życie.

7 stycznia 1942 roku zakończyła się bitwa pod Moskwą.

Niemcy widzieli już złote kopuły Kremla, dotarli na przedmieścia, ale miasta nie zdobyli. Zbrodniarze zostali powstrzymani przez ludzi, którym rozkazy wydawał zbrodniarz Stalin.

6 stycznia 1912 roku geofizyk Alfred Wegener przedstawił teorię wędrówki kontynentów.

Być może gdyby nie jego niespokojna naukowa natura i silne zainteresowanie - wtedy jeszcze raczkującą - meteorologią, do stworzenia koncepcji wędrówki kontynentów w ogóle by nie doszło.

3 stycznia 1987 roku Aretha Franklin jako pierwsza kobieta została wprowadzona do Rock and Roll Hall of Fame.

Franklin miała - może z wyjątkiem ekspresji - niewiele wspólnego z rockową estetyką. Soul, gospel, blues tak - ale rock? Skąd więc nominacja?

2 stycznia 1967 roku Ronald Reagan został gubernatorem Kalifornii.

W wyborach na fotel gubernatora Kalifornii Reagan - były aktor i dziennikarz telewizyjny - zdobył ponad 57 procent głosów. Nie było to może zwycięstwo oszałamiające pod względem siły mandatu, ale było dowodem determinacji człowieka, któremu mało kto wróżył karierę polityczną.

1 stycznia 1993 roku dopełnił się rozpad Czechosłowacji na dwa niezależne państwa.

Tego rodzaju przemiany nigdy nie są łatwe, lata wspólnej granicy - nawet przy wielu istniejących konfliktach wewnętrznych zmieniają społeczności. Wyodrębnienie się Czech i Słowacji na tle innych podobnych zdarzeń trudno zaliczyć do wyjątkowo dramatycznych, ale Ci którzy go doświadczali pewnie byliby innego zdania